Θανάσης Θεοφιλόπουλος
Η νεκροκεφαλή (Totenkopf) που έχει χρησιμοποιηθεί και από τα Waffen-SS, καθώς και ο “μαύρος ήλιος” (ναζιστικό σύμβολο), σε σημαία ουράνιου τόξου.
1. Η ομο/τρανσφοβία του ακροδεξιού χώρου
Η στάση των κομμάτων και των οργανώσεων –είτε των λαϊκίστικών ριζοσπαστικών δεξιών είτε των εξτρεμιστικών (νεοναζιστικών/νεοφασιστικών)– του δεξιού άκρου του πολιτικού-ιδεολογικό άξονα 1 απέναντι στους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους είναι, τις περισσότερες φορές, ανοιχτά εχθρική. Η εχθρότητα αυτή δεν περιορίζεται στην αρνητική στάση έναντι οποιαδήποτε πολιτικής που ενισχύει την ισότητα, τη συμπερίληψη, τη θετική ορατότητα, την πλήρη κοινωνική ένταξη των ανθρώπων ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, αλλά εκδηλώνεται συχνά (και) με ομο/τρανσφοβική ρητορική μίσους, ακόμα και με διάπραξη ομο/τρανσφοβικών εγκλημάτων μίσους από οργανώσεις ή «μοναχικούς λύκους» της εξτρεμιστικής (νεοναζιστικής/νεοφασιστικής) Δεξιάς (Hannus, 2012· Kalibová & Mareš, 2011 Holbrook & Taylor, 2013· Sprinzak, 2012· Weinberg, 2013).
Στον ακροδεξιό χώρο οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι εμφανίζονται συνήθως ως «παιδόφιλοι»/«διαφθορείς», «ασθενείς» και «σεξουαλικά αποκλίνοντες» ή «διεστραμμένοι» (Hannus, 2012 Δεκέμβριος 13: 11-12· Mudde, 2011: 119). Εδώ βρίσκουν συχνά γόνιμο έδαφος και συνωμοσιολογικές θεωρίες ομο/τρανσφοβικού ή/και αντισημιτικού υποβάθρου: το «γκέι λόμπι» ή/και το «εβραϊκό λόμπι», σε αγαστή συνεργασία με τα ΜΜΕ που ασκούν προπαγάνδα υπέρ των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων, προσπαθεί να δώσει ένα τέλος στην «παραδοσιακή» (πυρηνική) οικογένεια (Hannus, 2012 Δεκέμβριος 13: 11-12).
Στον σύγχρονο νεοναζιστικό χώρο, η παραδοσιακή οικογένεια «θεωρείται ως η μικρότερη οντότητα στην κοινωνία και μια σημαντική βάση για μελλοντικές προκλήσεις», ενώ «οι μη ετεροφυλόφιλοι τρόποι ζωής θεωρούνται ως μη παραγωγικοί και μη φυσικοί – για να συνεχιστεί η φυλή ή η πολιτιστική κληρονομιά, ο κύριος σκοπός των σχέσεων είναι η παραγωγή παιδιών» (Hannus, 2012 Δεκέμβριος 13: 11-12). Ενώπιον της «απειλητικής» δημογραφικής αύξησης των μουσουλμάνων, οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι στέκονται εμπόδιο στην αναπαραγωγή της (λευκής) Δύσης, καθώς και στις «συντηρητικές χριστιανικές αξίες» (Hannus, 2012 Δεκέμβριος 13: 12).
Εντός του ίδιου ιδεολογικού-νοηματικού πλαισίου, ο ακροδεξιός χώρος στοχοποιεί το φεμινισμό και τα δικαιώματα των γυναικών. Στον ακροδεξιό χώρο, ο κοινωνικός ρόλος των γυναικών έγκειται στην προστασία του έθνους διά της φυσικής αναπαραγωγής (Hainsworth, 2008: 80· Mudde, 2011: 147-148). Παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις μεταξύ κομμάτων του ακροδεξιού χώρου αναφορικά με την επαγγελματική σταδιοδρομία των γυναικών (Mudde, 2011: 148-152· Scrinzi, 2014: 5), η γυναίκα θεωρείται –πρώτα και κύρια– νοικοκυρά και μητέρα, μέσω της οποίας θα αντιμετωπιστεί το ζήτημα της υπογεννητικότητας των «αυτοχθόνων» και θα «επιβιώσουν» τα έθνη (Hainsworth, 2008: 92· Mudde, 2011: 147-148).
Επομένως, τα κόμματα του χώρου τηρούν (τουλάχιστον) «καχύποπτη» στάση έναντι του φεμινισμού (Hainsworth, 2008: 92). Οι φεμινιστές-στριες είναι «διαφθορείς του έθνους», διότι «επιδιώκουν να διαφθείρουν αθώες γυναίκες με τις «αφύσικες» ιδέες τους περί ισότητας των φύλων» (Mudde, 2011: 119). Θεωρείται ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων, μαζί με το φεμινισμό και τα δικαιώματα των γυναικών, «αποδυναμώνουν τη θέση του άνδρα στην κοινωνία και καθιστούν αδύναμα τα αρσενικά άτομα, καθιστώντας τα ανίκανα να υπερασπίζονται τις οικογένειές τους και τη φυλή τους από ξένα στοιχεία ή να συμμετέχουν στον επερχόμενο πόλεμο της αποκάλυψης» (Hannus, 2012 Δεκέμβριος 13: 12).
Η πολεμική του ακροδεξιού χώρου –αλλά και ευρύτερα ποικίλων (πολιτικών, θρησκευτικών κ.ά.) συντηρητικών δυνάμεων– ενάντια στους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους και στο φεμινισμό συμπυκνώνεται συχνά στη μάχη ενάντια στη λεγόμενη «θεωρία» ή «ιδεολογία του φύλου» (Gender theory/ideology), που κάποιες φορές αναφέρεται και ως «ΛΟΑΤ ιδεολογία» (LGBT ideology).
Η προέλευση του όρου προέρχεται από την προσπάθεια του Βατικανού (και όσων αυτό επηρεάζει) για την απάλειψη του όρου «φύλο» (gender), όπως αυτό χρησιμοποιείται σε κείμενα και αποφάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, και στον τερματισμό των νομοθετικών μεταρρυθμίσεων που αφορούν την οικογένεια, την αναπαραγωγή, τα φύλα και τη σεξουαλικότητα (Case, 2017: 211). Σύμφωνα με το Βατικανό, οι νόμοι αυτοί συνδέονται με τη «θεωρία» ή «ιδεολογία του φύλου» (Case, 2017: 211). Πρόκειται για νόμους που:
«οδηγούν στην κατάργηση των ρόλων των φύλων, στην αποδοχή της ομοφυλοφιλίας, στην αναγνώριση της ποικιλομορφίας των οικογενειακών μορφών και της έκφρασης της σεξουαλικότητας και του φύλου, καθώς και στην πρόσβαση στις νέες αναπαραγωγικές τεχνολογίες, σε προφυλακτικά, άλλα αντισυλληπτικά και στην άμβλωση – εν ολίγοις, τα περισσότερα από αυτά υπόκεινται σε διαφορετικούς τίτλους όπως τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών, οι προστασίες για τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου (SOGI), η μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου και η εξάλειψη των έμφυλων στερεότυπων» (Case, 2017: 211).
Οι ανησυχίες που εκφράστηκαν στην Έκθεση του –τότε Καρδινάλιου– Joseph Ratzinger, κατά τη δεκαετία του 1980, σχηματοποιήθηκαν σε επιστολή του προς τους Επισκόπους της Καθολικής Εκκλησίας το 2004, αναφορικά με «τη συνεργασία ανδρών και γυναικών στην Εκκλησία και στον κόσμο» και, αργότερα, σε λόγο του προς τη Ρωμαϊκή Κουρία το 2008, από τη θέση πλέον του Πάπα (Case, 2017: 212). Σύμφωνα με την Butler (2019 Ιανουάριος 21), ο Ratzinger με την επιστολή του επισήμανε ότι το «φύλο» (gender) οδηγεί αξίες –που συνδέονται με τη γυναίκα και είναι σημαντικές για την Εκκλησία– στην καταστροφή, προκαλεί τη σύγκρουση μεταξύ ανδρών και γυναικών και αμφισβητεί ιεραρχικές και φυσικές διαφορές αυτών, πάνω στις οποίες στηρίζεται η κοινωνία και η οικογένεια.
Αργότερα, το 2016, ο παπάς Φραγκίσκος, όπως σημειώνει η Butler, «θα κλιμακώσει αυτή τη ρητορική», με επιχειρήματα όπως «Βιώνουμε μια στιγμή του αφανισμού του ανθρώπου ως εικόνα του Θεού», «Σήμερα παιδιά –παιδιά!– διδάσκονται στο σχολείο ότι ο καθένας μπορεί να επιλέξει το φύλο του!» και «Ο Θεός δημιούργησε άνδρα και γυναίκα. Ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο με έναν συγκεκριμένο τρόπο… και κάνουμε το ακριβώς αντίθετο». Σύμφωνα με την ερμηνεία της Butler, το επιχείρημα του Πάπα είναι ότι:
«η ελευθερία του φύλου –η ελευθερία να είσαι ή να γίνεσαι φύλο, η ιδέα ότι η σεξουαλική ζωή μπορεί να είναι μια έκφραση προσωπικής ή κοινωνικής ελευθερίας– παραποιεί την πραγματικότητα, καθώς, κατά την άποψή του, δεν είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε το φύλο με το οποίο γεννιόμαστε ούτε να επιβεβαιώνουμε σεξουαλικούς προσανατολισμούς που απομακρύνονται από εκείνους που έχουν θεϊκά καθοριστεί. Στην πραγματικότητα, το δικαίωμα των ανθρώπων να καθορίζουν το φύλο ή τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό θεωρείται από τους θρησκευτικούς κριτικούς κατά του φύλου ως απόπειρα να σφετεριστούν τη δύναμη της δημιουργίας του Θεού και να αψηφούν τα θεϊκά επιβληθέντα όρια στην ανθρώπινη αυτενέργεια».
Για τον Πάπα, σύμφωνα με την Butler, «η ισότητα των φύλων και η σεξουαλική ελευθερία δεν είναι μόνο υπερβολικές, αλλά καταστροφικές – ακόμη και “διαβολικές”» και ο λόγος είναι ότι αυτοί που ασκούν αυτή την κριτική «βλέπουν την ποικιλομορφία των φύλων ως μια ιστορικά ενδεχόμενη “κοινωνική κατασκευή” που επιβάλλεται στη θεϊκά επιβεβλημένη φυσική διάκριση μεταξύ των φύλων». Αν και πράγματι «οι θεωρητικοί των φύλων απορρίπτουν γενικά την ιδέα ότι το [κοινωνικό] φύλο καθορίζεται από το φύλο που έχει αποδοθεί κατά τη γέννηση [βιολογικό/ανατομικό φύλο]», εντούτοις «ο απολογισμός της κοινωνικής κατασκευής ως ηθελημένης καταστροφής μιας δοθείσης από το Θεό πραγματικότητας παρερμηνεύει το πεδίο των σπουδών φύλου και την έννοια της κοινωνικής κατασκευής», καθώς η θεωρία του φύλου «δεν είναι ούτε καταστροφική ούτε δογματιστική» αλλά «αναζητά απλώς μια μορφή πολιτικής ελευθερίας να ζει σε έναν πιο δίκαιο και βιώσιμο κόσμο».
Ο αγώνας ενάντια στη «θεωρία» ή στην «ιδεολογία του φύλου» διεξάγεται σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη από εθνικιστικές και συντηρητικές δυνάμεις: στη Γαλλία ο όρος χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στο πλαίσιο των κινητοποιήσεων ενάντια στο γάμο ομόφυλων ζευγαριών και στην προστασία της «παραδοσιακής» οικογένειας, στην Αυστρία μετανάστες μαζί με εκείνους που έχουν προοδευτικές ιδέες για το φύλο στοχοποιήθηκαν ως «υπονομευτές του κοινωνικού ιστού», στην Κόστα Ρίκα ο όρος χρησιμοποιήθηκε στις προεδρικές εκλογές ως μια δήθεν απειλή ενάντια στην «τάξη των φύλων», ενώ στις ΗΠΑ ο Roger Severino, τότε επικεφαλής του Κέντρου DeVos για τη Θρησκεία και την Κοινωνία των Πολιτών της συντηρητικής δεξαμενής σκέψης Heritage Foundation, υποστήριξε ότι η συμπερίληψη των διεμφυλικών ανθρώπων στις ένοπλες δυνάμεις ήταν το αποτέλεσμα της «ριζοσπαστικής νέας ιδεολογίας του φύλου». Ένα χρόνο μετά (2017), ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θα τον διορίσει επικεφαλής του Γραφείου Πολιτικών Δικαιωμάτων του Υπουργείου Υγείας και Ανθρώπινων Υπηρεσιών (Reid, 2018 Δεκέμβριος 10).
Επιπλέον, σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, ο όρος «θεωρία» ή «ιδεολογία του φύλου» χρησιμοποιήθηκε σε κινητοποιήσεις ενάντια στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την αντιμετώπισης της βίας κατά των γυναικών, επειδή παρέχει νομιμοποίηση σε ισχυρισμούς των διεμφυλικών ανθρώπων, ενώ στην Πολωνία πολεμήθηκε η «θεωρία» ή «ιδεολογία» καθαυτή ως μια «κοσμοπολίτικη ιδέα που εναντιώνεται στη διδασκαλία της Εκκλησίας» (Reid, 2018 Δεκέμβριος 10). Όσον αφορά ειδικά την Πολωνία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2019/2933 (RSP)) διαπίστωσε ότι «από τις αρχές του 2019, στην Πολωνία υπήρξαν πάνω από 80 περιπτώσεις όπου οι περιφέρειες, οι κομητείες ή οι δήμοι έχουν εγκρίνει ψηφίσματα που δηλώνουν ότι είναι ελεύθερα από την αποκαλούμενη “ιδεολογία των ΛΟΑΤKΙ”».
Κλείνοντας την ενότητα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν έχουν όλα τα κόμματα του ακροδεξιού χώρου ομο/τρανσφοβική ατζέντα και ανάλογη ρητορική, ενώ τα κόμματα (του χώρου) που πράγματι έχουν τέτοια ατζέντα και εκφέρουν τέτοιο λόγο δεν κρατούν απαραιτήτως κλειστές τις πόρτες τους για τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους, αλλά, αντιθέτως, επιδιώκουν συχνά να τους προσεγγίσουν. Η αναπαραγωγή εύκολων συμπερασμάτων θα αγνοούσε τις ποικίλες εκφάνσεις και την πολυπλοκότητα του ακροδεξιού φαινομένου.
Υπάρχουν οι «επιτήδειοι σύμμαχοι» (Θεοφιλόπουλος, 2020): κόμματα που, αν και εκφράζουν παραδοσιακές ομο/τρανσφοβικές αντιλήψεις και θέσεις και αντιτίθενται σε κάθε προσπάθεια για θετική ορατότητα και ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων, εντούτοις επιχειρούν να προσελκύσουν ΛΟΑΤΚΙ+ ψηφοφόρους–δεχόμενα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στους κόλπους τους, ακόμα και σε ηγετικές κομματικές θέσεις–, καλλιεργώντας φόβους και προκαταλήψεις για το «επικίνδυνο» και «ομο/τρανσφοβικό» Ισλάμ και τους πιστούς του έναντι της ανεκτικής Δύσης, προτάσσοντας μια κοινή εθνική και ευρωπαϊκή ταυτότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ και μη υποκειμένων, συγκολλητική ουσία της οποίας είναι (και) η ανάγκη «προστασίας» από το «πολιτισμικά ασύμβατο», «επικίνδυνο» και «ομο/τρανσφοβικό» Ισλάμ: παραδείγματα τέτοιων κομμάτων είναι η γαλλική Εθνική Συσπείρωση (πρώην Εθνικό Μέτωπο) και η Εναλλακτική για τη Γερμανία (βλ. αναλυτικά Θεοφιλόπουλος, 2020).
Η «φιλικότητα» ορισμένων κομμάτων του ακροδεξιού χώρου προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα είναι, εν κατακλείδι, «λιγότερο ένα σημάδι της προοδευτικότητάς τους όσον αφορά το φύλο και τη σεξουαλικότητα» και περισσότερο «μια αντανάκλαση της ρατσιστικής και αντι-μουσουλμανικής στάσης τους σχετικά με τη μετανάστευση και την εθνοτική και θρησκευτική πολυμορφία» (Wielowiejski, 2016 Μάρτιος 1). Ο εθνικισμός «στοχεύει σε μια ομοιογενή κοινωνία» και η όποια «φιλικότητα» εκ του δεξιού άκρου του πολιτικού-ιδεολογικού άξονα προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα «είναι συμπεριληπτική μόνο για μια συγκεκριμένη μορφή εθνικής ομοφυλοφιλίας η οποία “ταιριάζει”» (Wielowiejski, 2016 Μάρτιος 1).
2. ΛΟΑΤΚΙ+ και Ακροδεξιά στην Ελλάδα
ΛΑΟΣ
Τα κόμματα του δεξιού άκρου στην Ελλάδα τηρούν παραδοσιακά εχθρική στάση απέναντι στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, ακολουθώντας τη γενική τάση των ευρωπαίων ομοϊδεατών τους. Η μάλλον κωμική αναφορά του πρώην βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας και μετέπειτα ιδρυτή και αρχηγού του –κατηγοριοποιημένου ως λαϊκιστικού ριζοσπαστικού δεξιού κόμματος (Γεωργιάδου, 2019: 158-160· Ellinas, 2012: 129-132· Mudde, 2011: 81)– Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού, Γιώργου Καρατζαφέρη, περί συμμετοχής ομοφυλόφιλων στα ψηφοδέλτια του κόμματος, εντασσόταν περισσότερο σε μια προσπάθεια απόκρουσης κριτικής για τη συμμετοχή χρυσαυγιτών στα ψηφοδέλτια του κόμματος 2 παρά σε μια συνειδητή συμπεριληπτική αντίληψη και στάση. 3 Σε κάθε περίπτωση, η αναφορά αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη μήνιν στελεχών της Χρυσής Αυγής που συμμετείχαν στο αρχηγοκεντρικό κόμμα Καρατζαφέρη και τη μαζική αποχώρησή τους. 4
Κατά την περίοδο 2012-2019, ο ακροδεξιός χώρος είχε ισχυρή παρουσία στο ελληνικό κοινοβούλιο, με δύο κόμματα.
ΑΝΕΛ
Ένας από τους κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους του δεξιού άκρου του πολιτικού-ιδεολογικού άξονα ήταν το λαϊκιστικό ριζοσπαστικό δεξιό κόμμα Ανεξάρτητοι Έλληνες (Γεωργιάδου, 2019 Νοέμβριος: 5) του πρώην βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, Πάνου Καμμένου. Αν και στα κεντρικά κείμενα του κόμματος –συγκεκριμένα, στην Ιδρυτική Διακήρυξη (Ανεξάρτητοι Έλληνες, 2012 Φεβρουάριος 24), στην Παρουσίαση του Κινήματος (Ανεξάρτητοι Έλληνες, χ.χ.), στο νέο Καταστατικό (Ανεξάρτητοι Έλληνες, 2016) και, κυρίως, στο Κυβερνητικό Πρόγραμμα (Ανεξάρτητοι Έλληνες, 2013 Οκτώβριος 25), όπου καταγράφονται οι αναλυτικές θέσεις του ανά τομέα– δεν υπάρχουν ενδείξεις περί ομο/τρανσφοβικού χαρακτήρα και ομο/τρανσφοβικών θέσεων του κόμματος· εντούτοις, τόσο η ηγεσία όσο και στελέχη του κόμματος έχουν χρησιμοποιήσει πολλάκις ομο/τρανσφοβική ρητορική. Ενδεικτικά, ο αρχηγός του κόμματος, όντας υπουργός, δεν δίστασε κατά τη διάρκεια γνωστής τηλεοπτικής εκπομπής να χρησιμοποιήσει δύο από τα πλέον κακοποιητικά ομοφοβικά στερεότυπα, παραλληλίζοντας την ομοφυλοφιλία με την παιδοφιλία αλλά και την κτηνοβασία. 5 Επιπλέον, ορισμένοι-ες βουλευτές του κόμματος χρησιμοποίησαν ανοιχτά ομο/τρανσφοβική ρητορική κατά τη συζήτηση νομοσχεδίων υπέρ της ισότητας των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων (επέκταση συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια το 2015, νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου το 2017). 6 Από την άλλη πλευρά, το κόμμα διασπάστηκε κατά την ψήφιση των νομοσχεδίων, καθώς ορισμένοι-ες βουλευτές διαφοροποιήθηκαν από τη γραμμή του κόμματος (VouliWatch, 2015 Δεκέμβριος 23· VouliWatch, 2017 Οκτώβριος 10· VouliWatch, 2018 Μάιος 9), φανερώνοντας ότι υφίσταται σημαντική διάσταση απόψεων εντός του κόμματος ως προς τα προαναφερθέντα ζητήματα, ενδεχομένως και λόγω των διαφορετικών, μη (ακρο)δεξιών πολιτικών-ιδεολογικών καταβολών βουλευτών και στελεχών του. 7 Η διαφοροποίηση επίσης διευκολύνθηκε από τη μη επιβολή αυστηρής κομματικής πειθαρχίας για τα εν λόγω νομοσχέδια, σε αντίθεση με άλλα ζητήματα, όπως αυτό της επικύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών από τη Βουλή.
Χρυσή Αυγή
Ο δεύτερος εκπρόσωπος του δεξιού άκρου του πολιτικού-ιδεολογικού άξονα στο ελληνικό κοινοβούλιο κατά την ίδια περίοδο ήταν το –κατηγοριοποιημένο ως εξτρεμιστικό δεξιό (νεοναζιστικό/νεοφασιστικό) κόμμα (Γεωργιάδου, 2019: 171-173· Ellinas, 2013: 7-8· Χαλικιοπούλου & Βασιλόπουλου, 2015, σ. 14-15, 21-22)– της Χρυσής Αυγής. Πρόκειται για το μακροβιότερο και πιο επιτυχημένο εκλογικά ακροδεξιό κόμμα μετά τη Μεταπολίτευση, ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι κατόρθωσε να επιτύχει καλά εκλογικά αποτελέσματα και να κερδίζει έδρες σε αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις, ακόμα και μετά τις ποινικές διώξεις, τη φυλάκιση της ηγεσίας και βουλευτών του και τον καταιγισμό αποκαλύψεων για τη μακρά βίαιη δράση του (ευρωεκλογές 2014, εθνικές εκλογές Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου 2015, ευρωεκλογές 2019).
Στην επικαιροποιημένη ιδεολογική διακήρυξη της Χρυσής Αυγής (2012 Δεκέμβριος 21) μετά τις εθνικές εκλογές του 2012, δεν γινόταν καμία άμεση ή έμμεση αναφορά στους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους ή σε θέματα φύλου. Στο επίσης επικαιροποιημένο πρόγραμμα της Χρυσής Αυγής (2012 Δεκέμβριος 18) δεν υπήρχε καμία άμεση ή έμμεση αναφορά στους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους, αλλά περιλαμβάνονταν ειδικές προβλέψεις για την αντιμετώπιση του δημογραφικού μέσω της παροχής κινήτρων για τη γέννηση τέκνων: «φορολογικές ελαφρύνσεις για όλα τα ζευγάρια που αποκτούν παιδί», «επιδότηση της μητρότητας», «γενναία ενίσχυση των τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών», «προστασία της ανύπαντρης μητέρας», μαζί με κοινωνικά συντηρητικές θέσεις περί «απαγόρευσης των αμβλώσεων».
Οι ίδιες θέσεις θα επαναληφθούν στο πρόγραμμα του κόμματος για τις εθνικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 (Χρυσή Αυγή, 2015 Ιανουάριος 8) και του Σεπτεμβρίου του 2015 (Χρυσή Αυγή, 2015 Σεπτέμβριος 15). Στην «αναθεωρημένη» ιδεολογική διακήρυξη που προέκυψε από το τελευταίο, 8ο συνέδριο του κόμματος που διεξήχθη το Μάρτιο του 2016 (Χρυσή Αυγή, 2016α), δεν γίνεται καμία άμεση ή έμμεση μνεία στους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους. Στο Πολιτικό Πρόγραμμα (Χρυσή Αυγή, 2016β) που προέκυψε από το ίδιο συνέδριο, πέραν προβλέψεων περί «προώθησης του προτύπου της φυσικής οικογένειας» 8 –χωρίς περαιτέρω διευκρινήσεις– στο πλαίσιο αντιμετώπισης της δημογραφικής γήρανσης, δεν υπάρχει καμία άλλη πρόταση που να αφορά άμεσα ή έμμεσα τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους.
Όμως, το κόμμα έχει πολλάκις εκφράσει απροκάλυπτα τη σκληρήομο/τρανσφοβία του. Οι βουλευτές του κόμματος –όπως ήταν αναμενόμενο λόγω των ναζιστικών ιδεολογικών καταβολών του κόμματος– όχι μόνο καταψήφισαν όλες τις θετικές (παρά τις διαπιστωμένες ελλείψεις τους) νομοθετικές πρωτοβουλίες υπέρ της ισότητας των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων (επέκταση συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια το 2015, νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου το 2017, χορήγηση δικαιώματος αναδοχής στα ομόφυλα ζευγάρια το 2018), αλλά με κάθε ευκαιρία, ακόμα και εντός του κοινοβουλίου, χρησιμοποίησαν ομο/τρανσφοβική ρητορική μίσους, με ακραίους και κακοποιητικούς όρους περί «ανωμαλίας» και «αφύσικων» καταστάσεων, διανθισμένους με συνωμοσιολογικές θεωρίες περί σχεδιασμών κάποιων «λόμπι» και «νέας τάξης πράγματων». 9
Επιπλέον, μετά την είσοδο του κόμματος στη Βουλή για πρώτη φορά στην ιστορία του, ο ιδρυτής και αρχηγός της Χρυσής Αυγής Νίκος Μιχαλολιάκος είχε ξεκαθαρίσει σε συνέντευξή του στον Σταύρο Θεοδωράκη και στην τηλεοπτική εκπομπή «Πρωταγωνιστές» του σταθμού Mega ότι οι ομοφυλόφιλοι δεν γίνονται δεκτοί ως μέλη στην οργάνωση-κόμμα του και ότι δεν τους θεωρεί «φυσιολογικούς». 10 Αυτές οι απόψεις του δεν ήταν άγνωστες: τις είχε εκφράσει και παλαιότερα, στοχοποιώντας παράλληλα τους κοινωνικούς συμμάχους των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων και προτείνοντας τη λήψη ακραίων μέτρων κατά των ομοφυλόφιλων, ψάχνοντας τη νομιμοποίηση της ναζιστικής πολιτικής των «ροζ τριγώνων» που φαντασιώνεται στο σταλινικό, ολοκληρωτικό καθεστώς. 11
Αναφορικά με τη βίαιη, ρατσιστική δράση της οργάνωσης-κόμματος, η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα φαίνεται ότι είναι ένας «στόχος» ήσσονος σημασίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν αναφερθεί σχετικά περιστατικά.
Στα δικαστικά έγγραφα που αφορούν την άσκηση ποινικής δίωξης κατά της Χρυσής Αυγής και την άρση της ασυλίας βουλευτών της –πόρισμα του Αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Χαράλαμπου Βουρλιώτη, προς την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου (2013 Σεπτέμβριος 28), πόρισμα των ανακριτριών Κλάπα-Χριστοδουλέα και Δημητροπούλου-Ανδρεάδου προς τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων (2014 Φεβρουάριος 19), πόρισμα του Εισαγγελέα Ισίδωρου Ντογιάκου προς το Συμβούλιο Εφετών (2014 Οκτώβριος 15)– δεν αναφέρονται αξιόποινες ενέργειες με ομο/τρανσφοβικό κίνητρο. Επιπλέον, ούτε στις 32 δικογραφίες «με αξιόποινες πράξεις μελών-υποστηρικτών του κόμματος «Λαϊκός Σύνδεσμος- Χρυσή Αυγή», οι οποίες φαίνεται να προσιδιάζουν σε σύσταση εγκληματικής οργάνωσης και άσκηση οργανωμένης εγκληματικής δραστηριότητας» που είχε αποστείλει ο τότε Υπουργός Δημοσίας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, Νίκος Δένδιας, στην Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ευτέρπη Κουτζαμάνη (Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, 2013 Σεπτέμβριος 19), και oι οποίες αναδημοσιεύτηκαν συνοπτικά στα ΜΜΕ (Lifo, 2013 Σεπτέμβριος 20) και αφορούσαν περιστατικά που έλαβαν χώρα από το Σεπτέμβριο του 2012 έως και το Φεβρουάριο του 2013, περιλαμβάνονταν υποθέσεις αξιόποινων ενεργειών με ομο/τρανσφοβικά κίνητρα.
Ακόμα, ούτε οι είκοσι καταδικαστικές αποφάσεις κατά μελών της Χρυσής Αυγής κατά το διάστημα 2003-2013 (ΚΕΕΡΦΑ, 2015 Σεπτέμβριος 7), ούτε κάποια από τις εξήντα δικογραφίες που συγκέντρωσε η Εφημερίδα των Συντακτών και αναδημοσιεύτηκαν στον ιστότοπο JailGoldenDawn (2014 Ιούλιος 10) και οι οποίες κάλυπταν περιστατικά που έλαβαν χώρα από τον Ιούνιο του 2008 έως τον Ιανουάριο του 2014 αφορούσαν αξιόποινες πράξεις με ομο/τρανσφοβικό κίνητρο. Παρομοίως, από τα δεδομένα των Εκθέσεων του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2012 Μάρτιος 21· 2013· 2014· 2015· 2016· 2017· 2018· 2019· 2020), προκύπτει ότι περιστατικά ρατσιστικών επιθέσεων που αποδίδονται στη Χρυσή Αυγή ή σε άλλες δεξιές εξτρεμιστικές οργανώσεις αφορούν –στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων– επιθέσεις κατά μεταναστών και προσφύγων, που αναγνωρίστηκαν και στοχοποιήθηκαν ως «ξένοι».
Εντούτοις, οι καταγεγραμμένες ομο/τρανσφοβικές επιθέσεις –οι δράστες των οποίων συνδέονται ή φέρονται να συνδέονται με τέτοιες ομάδες/οργανώσεις– έστω και περιορισμένες σε αριθμό, δεν επιτρέπουν τον εφησυχασμό.
Η Χρυσή Αυγή έχει από παλιά εμπλακεί σε τέτοια περιστατικά: για παράδειγμα, το 2008, μέλη της Χρυσής Αυγής –φέροντα κράνη, ρόπαλα και ασπίδες– που βρίσκονταν στα τότε κεντρικά γραφεία της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας, εκτόξευσαν αντικείμενα κατά συμμετεχόντων-ουσών στην πορεία του Φεστιβάλ Υπερηφάνειας της Αθήνας (Αντεπίθεση, 2008 Ιούνιος 7· indy.gr, 2008 Ιούνιος 7). Πιο πρόσφατα, μετά τις –νικηφόρες για την οργάνωση– εκλογές του 2012, ρίχτηκαν τρικάκια με το έμβλημα της Χρυσής Αυγής και τη φράση «Mετά τους μετανάστες, είστε οι επόμενοι» στο –φιλικό προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα– Γκάζι (publico.es. –παρατίθεται στη Lifo, 12 Ιουνίου 2012). Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, 30 άτομα που φορούσαν μπλούζες της Χρυσής Αυγής επιτέθηκαν κατά ομοφυλόφιλων που αναζητούσαν ερωτική συντροφιά στο χώρο του Ζαππείου (Αυγή, 2013 Ιούνιος 8). Λίγους μήνες αργότερα αναφέρθηκε οργανωμένη επίθεση απροσδιόριστων ακροδεξιών στοιχειών κατά ατόμων που μοίραζαν ενημερωτικό υλικό κατά της ομοφοβίας (Αυγή, 2013 Ιούνιος 8). Επίσης, το 2013, ο Ελληνοσουηδός πρώην βουλευτής με το Αριστερό Κόμμα και ανοιχτά γκέι Τάσος Σταφυλίδης ανάφερε στη σουηδική εφημερίδα Afton-bladet ότι κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα δέχτηκε ομοφοβική επίθεση από ομάδα μαυροντυμένων ανδρών (Έθνος, 2013 Απρίλιος 8). Η Χρυσή Αυγή –αν και δεν προκύπτει από το δημοσίευμα ότι το ίδιο το θύμα της επίθεσης την κατονόμασε– βιάστηκε να του απαντήσει ότι αρνείται την κατηγορία και τον έψεξε διότι «δεν γνώριζε ότι το κέντρο της Αθήνας το λυμαίνονται συμμορίες αλλοδαπών και την πάτησε σαν πρωτάρης» (Χρυσή Αυγή, 2013 Απρίλιος 9).
Θα ακολουθήσουν και άλλα σοβαρά περιστατικά στα οποία φέρεται να εμπλέκεται η Χρυσή Αυγή ή οργανωμένες ομάδες της εξτρεμιστικής δεξιάς. Ένας μη εξαντλητικός κατάλογος περιλαμβάνει: ένοπλη τρανσφοβική επίθεση κατά διεμφυλικής γυναίκας πολύ κοντά στα γραφεία της Χρυσής Αυγής το 2015 (Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, 2016: 18), ανάρτηση αφισών ομοφοβικού περιεχομένου στο χώρο διεξαγωγής των Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας και Θεσσαλονίκης το 2016, λίγο πριν τη διεξαγωγή του –σαν προειδοποίηση– από τη νεοναζιστική οργάνωση Απέλλα-Έλληνες Εθνικοσοσιαλιστές (Απέλλα-Έλληνες Εθνικοσοσιαλιστές, 2016 Ιούνιος 12· Απέλλα-Έλληνες Εθνικοσοσιαλιστές, 2016 Ιούνιος 25), εκφοβιστική-απειλητική ενέργεια και πάλι της νεοναζιστικής οργάνωσης Απέλλα, αυτή τη φορά κατά μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωσης Colour Youth το 2017 (Απέλλα-Έλληνες Εθνικοσοσιαλιστές, 2017 Ιούνιος 10· Colour Youth Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας, 2017 Ιούνιος 12), εμπρηστική ενέργεια αγνώστων κατά του Κέντρου Πρόληψης και Εξέτασης Checkpoint και κλοπή της σημαίας με το ουράνιο τόξο που βρισκόταν στην πρόσοψη του κτιρίου το 2019 (Θετική Φωνή, 2019 Μάρτιος 12).
Η απώλεια όλων των εδρών της Χρυσής Αυγής στις εθνικές εκλογές του 2019 και, αργότερα, η καταδικαστική απόφαση της ηγεσίας και βουλευτών της Χρυσής Αυγής για τη σύσταση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση έφερε ένα αίσθημα δικαίωσης στα θύματά της και ανακούφιση (και) στα μέλη των πληθυσμιακών ομάδων που συχνά στοχοποιούνται από την εξτρεμιστική Δεξιά. Όμως, η Ακροδεξιά συνεχίζει να εκπροσωπείται στο κοινοβούλιο: στις εθνικές εκλογές του 2019, η λαϊκιστική ριζοσπαστική δεξιά (Γεωργιάδου, 2019 Νοέμβριος: 7) Ελληνική Λύση του πρώην βουλευτή του ΛΑΟΣ, Κυριάκου Βελόπουλου, κέρδισε 10 έδρες.
Ελληνική Λύση
Στην Ιδρυτική Διακήρυξή της, η Ελληνική Λύση (χ.χ. α) δηλώνει την πίστη της «στο θεσμό της Οικογένειας, όπως η φύση και η παράδοση ορίζει», υπονοώντας σαφώς την παραδοσιακή, πυρηνική οικογένεια – δύο (ετερόφυλοι) γονείς που είναι συνήθως παντρεμένοι και τα τέκνα αυτών. Εμμέσως, άλλες οικογένειες –όπως για παράδειγμα αυτές όπου οι γονείς είναι ομόφυλο ζευγάρι– αποκλείονται ως εκτός της παράδοσης και «αφύσικες». Επιπλέον, η Ελληνική Λύση (χ.χ. β), στις Προγραμματικές Θέσεις της «για το δημογραφικό και το ασφαλιστικό», προτείνει «οικονομικά», «φορολογικά» και «κοινωνικά» μέτρα καθώς και ενίσχυση των «υποδομών», με στόχο την υποστήριξη της οικογένειας και «να αυξηθούν οι γεννήσεις Ελλήνων», όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά (Ελληνική Λύση, χ.χ.: 163-167), ξεκαθαρίζοντας σε άλλο σημείο ότι «Έλληνες το γένος πολίτες είναι εκείνοι που και οι δύο γονείς τους είναι Έλληνες πολίτες» (Ελληνική Λύση, χ.χ.: 206).
Δεν υπάρχει καμία άλλη άμεση ή έμμεση αναφορά στους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους ή σε σχετικά ζητήματα. Και γενικά απουσιάζει κάθε αναφορά και σε άλλες πληθυσμιακές ομάδες που βιώνουν διακρίσεις και κοινωνικό αποκλεισμό, όπως και οι προτάσεις για κοινωνική επανένταξη: για παράδειγμα, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τους Ρομά, τους οροθετικούς, τους αποφυλακισμένους, τους άστεγους. Οι αντιλήψεις όμως εντός του κόμματος σχετικά με τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους μπορούν να ανιχνευτούν στη ρητορική του. Για παράδειγμα, ο αρχηγός του κόμματος, κατά τη διάρκεια συζήτησης στη Βουλή, αναφερόμενος στο ενδεχόμενο μετονομασίας της οδού όπου έχασε με βίαιο τρόπο τη ζωή του ο ΛΟΑΤΚΙ+ και οροθετικός ακτιβιστής Ζακ Κωστόπουλος (2018), δεν δίστασε να βάλει ανθρώπινες ζωές στη ζυγαριά, να χρησιμοποιήσει εμμέσως το γνωστό ακροδεξιό –και συνωμοσιολογικό– αφήγημα περί δήθεν ευνοϊκής μεταχείρισης πληθυσμιακών ομάδων που, στην πραγματικότητα, είναι αυτές που συχνά υφίστανται την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και, τέλος, να αντιπαραβάλει τον νεκρό ως ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο –και, κατά συνέπεια, κάθε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο– με τους «Έλληνες», υπονοώντας δηλαδή ότι οι ΛΟΑΤΚΙ+ δεν είναι και τόσο Έλληνες. 12
Κλείνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι κανένας/καμία από τους/τις παρόντες-ούσες βουλευτές δεν αντέδρασε στις αναφορές αυτές. Παρομοίως, στα προαναφερθέντα περιστατικά ομο/τρανσφοβικής ρητορικής μίσους της Χρυσής Αυγής εντός της Βουλής, οι αντιδράσεις από τους/τις παρευρισκόμενους-ες βουλευτές ή το Προεδρείο ήταν σχεδόν πάντα χλιαρές έως ανύπαρκτες. Τίποτε καλό δεν μπορεί να προκύψει από αυτή τη σιωπηλή, παθητική στάση, παρά μόνο κανονικοποίηση αυτής της ρητορικής και αποθράσυνση όσων την χρησιμοποιούν.
Επίλογος
Η ελληνική Ακροδεξιά –όπως και οι περισσότεροι ευρωπαίοι ομόσταυλοί της– τηρεί εχθρική στάση έναντι των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων και των διεκδικήσεών τους για ισότητα και σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους. Αν και υπάρχουν μόνο κάποιες σποραδικές (έως ανύπαρκτες) αναφορές στα ζητήματα φύλου στα κεντρικά κείμενα των κομμάτων του χώρου, όταν τα στελέχη τους ρωτηθούν σχετικά ή όταν ένα ζήτημα που αφορά τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ανέβει ψηλά στην ατζέντα της επικαιρότητας, ξεχύνεται η ομο/τρανσφοβία των κομμάτων αυτών, κάποιες φορές παίρνοντας τη μορφή ενός χειμάρρου χυδαιότητας και προκαταλήψεων.
Ο αριθμός των καταγεγραμμένων ομο/τρανσφοβικών περιστατικών με δράστες μέλη εξτρεμιστικών δεξιών ομάδων/οργανώσεων είναι περιορισμένος –και σημαντικά μικρότερος σε σχέση με περιστατικά κατά άλλων στοχοποιούμενων πληθυσμιακών ομάδων (πρωτίστως κατά ανθρώπων που αναγνωρίστηκαν ή θεωρήθηκαν μετανάστες και πρόσφυγες)–, ισχυρή ένδειξη ότι η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα δεν αποτέλεσε –έως τώρα– πρωταρχικό στόχο. Οι ρίζες της μακροχρόνιας «προτίμησης» των δεξιών εξτρεμιστών προς τους μετανάστες και στους πρόσφυγες –κατά κύριο λόγο σε περιοχές της πρωτεύουσας, όπως μαρτυρούν οι σχετικές Εκθέσεις του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2012 Μάρτιος 21· 2013· 2014)– μπορούν να αναζητηθούν στην εκμετάλλευση των αισθημάτων αυξανόμενης κοινωνικής δυσανεξίας και ανασφάλειας αρκετών πολιτών, που γεννήθηκαν και διογκώθηκαν από τη μετα-ολυμπιακή εγκατάλειψη του κέντρου της πρωτεύουσας (που κορυφώθηκε με το ξέσπασμα της κρίσης) –και τη συνακόλουθη έξαρση της παραβατικότητας και υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου και της καθημερινότητας των πολιτών– εντός του οποίου (σε συγκεκριμένες γειτονιές) υπερσυγκεντρώθηκε μεταναστευτικός πληθυσμός –συχνά χωρίς χαρτιά και χωρίς κρατική μέριμνα για την ένταξή του– και σε συνδυασμό με τη σκανδαλώδη ανοχή της αστυνομίας έναντι κρουσμάτων ρατσιστικής βίας, γεγονός που δημιούργησε ένα αίσθημα ατιμωρησίας και ανατροφοδότησε την οργανωμένη ακροδεξιά βία (Ζαραφωνίτου, 2012· Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, 2011 Μάιος 19· Συνήγορος του Πολίτη, 2010 Ιούλιος 13· Συνήγορος του Πολίτη, 2013). Όχι τυχαία, η Χρυσή Αυγή θα δημιουργήσει εκεί το πρώτο ισχυρό εκλογικό «κάστρο» της (Γεωργιάδου, 2019: 181-182), σημειώνοντας την πρώτη εκλογική επιτυχία στην ιστορία της.
Όμως δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι στην εθνικοσοσιαλιστική κοσμοθεωρία οι ΛΟΑΤΚΙ+ είχαν θέση μόνο σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα οποία «αδειάζονταν οι εχθροί της κοινότητας» (Geimeinschaftsfremde) που έμελλε να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους παραπεταμένοι, μαζί με άλλες «ανάξιες ζωές» (Φρίτσε, 2013: 112, 115-116). Οι κάθε είδους διαστρεμμένοι και ανώμαλοι που δεν αναπαράγουν το υγιές και αρτιμελές έθνος-φυλή δεν έχουν καμία θέση στην κοινωνία. Όπως χαρακτηριστικά είχε «προειδοποιήσει» η Απέλλα, «Η φύση διορθώνει τα λάθη της στα έμβια όντα εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια με τον γνωστό, “απάνθρωπο” για τους αντιανθρώπους τρόπο» και τα μέλη της οργάνωσης είναι «οι ιεραπόστολοι της φυσικής τάξης πραγμάτων» 13 και φιλοδοξούν να γίνουν «οι θεμελιωτές της!» 14 (Απέλλα-Έλληνες Εθνικοσοσιαλιστές, 2016 Ιούνιος 12).
Ο νεοναζιστικός χώρος –αν και τραυματισμένος και ίσως και φοβισμένος– μετά την πρόσφατη φυλάκιση της ηγεσίας και πρώην βουλευτών της Χρυσής Αυγής για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, εξακολουθεί να επιβιώνει. Επιπλέον, στο παρελθόν είδαμε ότι μια επιτυχία της Πολιτείας στην αντιμετώπιση του δεξιού εξτρεμιστικού φαινομένου και, συγκεκριμένα, στην εξάρθρωσητης οργάνωσης Combat 18, συνοδεύτηκε από νέο κύμα οργανωμένης ακροδεξιάς βίας – «όχι μόνο ως πράξη αντεκδίκησης, αλλά ως δήλωση σε “φίλους” και προς την Πολιτεία ότι ο χώρος παραμένει ενεργός και δραστήριος, και ως μια προσπάθεια εσωτερικής συσπείρωσης και ταυτόχρονα υποβάθμισης της επιτυχίας της Αστυνομίας» (Θεοφιλόπουλος, 2018: 176). Απαιτείται αυξημένη επαγρύπνηση της κοινωνίας και των αρχών ασφαλείας για νέα κρούσματα οργανωμένης βίας από επίδοξους «συμπαραστάτες» ή «εκδικητές».
Σε γενικότερο πλαίσιο, η δικαιολογημένη ευδαιμονία για τη θετική έκβαση της δίκης της Χρυσής Αυγής δεν πρέπει να επιτρέψει αμετροεπείς διακηρύξεις και πανηγυρισμούς περί «τέλους της Ακροδεξιάς» στη χώρα. Η ποινικά διωκόμενη και χωρίς κρατική χρηματοδότηση Χρυσή Αυγή κατόρθωνε να κερδίζει έδρες σε διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, ενώ το 2019 έφτασε μόλις μια ανάσα πριν από την είσοδό της στο ελληνικό κοινοβούλιο για πέμπτη συνεχόμενη φορά. Σήμερα, η Ακροδεξιά εξακολουθεί να έχει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, έστω και στην πιο «light» –και ίσως πιο γραφική– εκδοχή της Ελληνικής Λύσης. Η «ζήτηση» εξακολουθεί να υφίσταται.
Παράλληλα, η σημαντική έκταση των αλληλοτροφοδοτούμενων φαινομένων της ομο/τρανσφοβικής βίας στη χώρα (βλ. εκθέσεις Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, ειδικά για τα έτη 2014-2019) και της ομο/τρανσφοβικής ρητορικής από και μέσω των ΜΜΕ (Θεοφιλόπουλος & Παγάνης, 2019) μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα θερμοκήπιο οργανωμένης ακροδεξιάς βίας. Επιπλέον, η Ελλάδα, σύμφωνα με την ILGA-Europe (2020), συγκαταλέγεται στις χώρες όπου παρατηρείται «αυξανόμενη επίσημη [ομό/τρανσφοβική] ρητορική μίσους από πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες». Όπως έχει σημειώσει σχετικά το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2016: 15), «ο πολιτικός λόγος και ο δημόσιος λόγος, όπως αυτός εκφέρεται ιδίως μέσω των ΜΜΕ, υποδαυλίζουν τις προκαταλήψεις και δύνανται να θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των στοχοποιούμενων ατόμων».
Μέτρα όπως η αυστηρή εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του Κώδικα Δεοντολογίας των μελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου 15 και του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων, 16 η επιβολή πειθαρχικών μέτρων κατά πολιτικών από τα ίδια τα κόμματά τους και ο εμπλουτισμός των σχετικών κανονισμών ώστε να ενσωματώνουν τη διάσταση του φύλου και να εμπεριέχουν ρητές και ξεκάθαρες προβλέψεις για την αποτροπή σεξιστικών, ομοφοβικών, τρανσφοβικών στερεοτύπων, προκαταλήψεων και κακοποιητικού-μισαλλόδοξου λόγου, είναι μέτρα αποτρεπτικού/κατασταλτικού χαρακτήρα που μπορούν και πρέπει να εφαρμοστούν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι τα μοναδικά. Απαιτείται και η ευαισθητοποίηση, η κινητοποίηση και η ενεργητική στάση των ίδιων των πολιτικών όταν βρίσκονται απέναντι σε τέτοια φαινόμενα και όχι να περιορίζονται στην (αυτονόητη) μη χρήση ρητορικής μίσους. Παρομοίως, είναι θεμιτή και απαραίτητη η αντίδραση και των επαγγελματιών της ενημέρωσης απέναντι σε κάθε φωνή που επιχειρεί μέσω των ΜΜΕ να εξαπολύσει το μίσος της.
Το ομο/τρανσφοβικό μίσος δεν είναι «αστείο» ή «ακόμα μια άποψη» στο πλαίσιο του πολιτικού, κοινωνικού, δημόσιου διαλόγου, αλλά τμήμα μιας αλυσίδας που έχει ως κατάληξη τον κοινωνικό αποκλεισμό και κάποτε και το χυμένο αίμα αθώων.
Πηγές
• Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (2018 Νοέμβριος 29). «Πρόστιμο 150.000 ευρώ στο κανάλι ΑΡΤ για την υπόθεση του Ζακ Κωστόπουλου». Ανακτήθηκε από: https://www.amna.gr/home/article/314019/Prostimo-150000-euro-sto-kanali-ART-gia-tin-upothesi-tou-Zak-Kostopoulou.
• Ανεξάρτητοι Έλληνες (χ.χ.). Παρουσίαση Κινήματος. Ανακτήθηκε από: https://anexartitoiellines.gr/about.php.
• Ανεξάρτητοι Έλληνες (2012 Φεβρουάριος 24). Ιδρυτική Διακήρυξη. Ανακτήθηκε από: https://anexartitoiellines.gr/diak.php.
• Ανεξάρτητοι Έλληνες (2013 Οκτώβριος 25). Κυβερνητικό Πρόγραμμα. Ανακτήθηκε από: https://anexartitoiellines.gr/gov_program.php.
• Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (2018 Νοέμβριος 29). «Πρόστιμο 150.000 ευρώ στο κανάλι ΑΡΤ για την υπόθεση του Ζακ Κωστόπουλου». Ανακτήθηκε από: https://www.amna.gr/home/article/314019/Prostimo-150000-euro-sto-kanali-ART-gia-tin-upothesi-tou-Zak-Kostopoulou
• Ανεξάρτητοι Έλληνες (χ.χ.). Παρουσίαση Κινήματος. Ανακτήθηκε από: https://anexartitoiellines.gr/about.php.
• Ανεξάρτητοι Έλληνες (2012 Φεβρουάριος 24). Ιδρυτική Διακήρυξη. Ανακτήθηκε από: https://anexartitoiellines.gr/diak.php.
• Ανεξάρτητοι Έλληνες (2013 Οκτώβριος 25). Κυβερνητικό Πρόγραμμα. Ανακτήθηκε από: https://anexartitoiellines.gr/gov_program.php.
• Ανεξάρτητοι Έλληνες (2016). ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ. 3ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ 11-13 Νοεμβρίου 2016 ΣΤΑΔΙΟ ΕΙΡΗΝΗΣ & ΦΙΛΙΑΣ. Νέο Φάληρο. Ανακτήθηκε από: http://www.anexartitoiellines.gr/files/%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%95%CE%94%CE%A1%CE%99%CE%9F%202016/%CE%9A%CE%91%CE%A4%CE%91%CE%A3%CE%A4%CE%91%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F.pdf
• Αντεπίθεση (2008 Ιούνιος 7). «Athens “Pride”: Η “παρέλαση” του αδελφάτου και η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20130907100637/http://www.antepithesi.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=212:athens-pride-i-parelasi-tou-adelfatou-kai-i-xrysi-avgi&Itemid=283
• Απέλλα-Έλληνες Εθνικοσοσιαλιστές (2016 Ιούνιος 12). «Αφισοκόλληση στο κέντρο των Αθηνών ενάντια στο GayParade!». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20170616005841/http://hellenicns.gr/2016/06/12/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BF%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD/
• Απέλλα-Έλληνες Εθνικοσοσιαλιστές (2016 Ιούνιος 25). «Αφισοκόλληση στο κέντρο της Θεσσαλονίκης ενάντια στο GayParade!». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20170618184050/http://hellenicns.gr/2016/06/25/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BF%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD/
• Απέλλα-Έλληνες Εθνικοσοσιαλιστές (2017 Ιούνιος 10). «Απέλλα: Παρέμβαση ενάντια στο Gay Pride!». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20170614053428/http://hellenicns.gr/2017/06/10/%CE%B1%CF%80%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AD%CE%BC%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CE%B5%CE%BD%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF-gay-pride/
• Αυγή (2013 Ιούνιος 8) «Athens Pride, ημέρα υπερηφάνειας και αγώνα – Ραγδαία αύξηση ομοφοβικών επιθέσεων». Ανακτήθηκε από: https://www.avgi.gr/koinonia/55752_athens-pride-imera-yperifanias-kai-agona-ragdaia-ayxisi-omofobikon-epitheseon
• Βουλή των Ελλήνων (χ.χ.). Κώδικας Δεοντολογίας των µελών του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Ανακτήθηκε από: https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/f3c70a23-7696-49db-9148-f24dce6a27c8/kodikas-deonto_1.pdf
• Βουλή των Ελλήνων (2019). ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, ΜΕΡΟΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ (ΦΕΚ 106 Α΄/24.6.1987). Ανακτήθηκε από: https://www.hellenicparliament.gr/userfiles/ebooks/KtV-2019-GR/index.html
• Brustier, G. (2015). «FRANCE», στο: Eszter Kovats & Maari Pυim, Gender as symbolic glue. Τhe Position and Role of Conservative and Far-Right Parties in the Anti-Gender Mobilizations in Europe, (σ. 19-39). Βουδαπέστη: FEPS –Foundation for European Progressive Studies & Friedrich-Ebert-Stiftung. Ανακτήθηκε από: https://library.fes.de/pdf-files/bueros/budapest/11382.pdf
• Butler, J. (2019, Ιανουάριος 21). «The backlash against “gender ideology” must stop», New Statesman. Ανακτήθηκε από: https://www.newstatesman.com/2019/01/judith-butler-backlash-against-gender-ideology-must-stop
• Case, M. A. (2017). «Seeing the Sex and Justice Landscape through the Vatican’s Eyes: The War on Gender and the Seamless Garment of Sexual Rights», στο Halperin, D. & Hoppe, T. (επιμ.). The War on Sex, σ. 211-225, Durham, NC: Duke University Press.
• Colour Youth Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας (2017 Ιούνιος 12). «Eκφοβιστική ενέργεια νεοναζιστικής ομάδας στο AthensPride 2017». Ανακτήθηκε από: https://www.colouryouth.gr/2017/06/12/ekfovistiki-energeia-neonazistikis-omadas-sto-athens-pride-2017/
• Γεωργιάδου, Β. (2019). Η άκρα δεξιά στην Ελλάδα 1965-2018, Αθήνα: Καστανιώτης.
• Γεωργιάδου, Β. (2019 Νοέμβριος). Η κατάσταση της Άκρας Δεξιάς στην Ελλάδα, Αθήνα: Friedrich-Ebert-Stiftung. Ανακτήθηκε από: http://library.fes.de/pdf-files/bueros/athen/15843.pdf
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2012 Μάρτιος 21). «Παρουσίαση αποτελεσμάτων πιλοτικής φάσης 1.10.2011 – 31.12.2011», Αθήνα.
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2013). Ετήσια Έκθεση 2012. Ανακτήθηκε από: http://rvrn.org/2013/04/%CE%B5%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B9%CE%B1-%CE%AD%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-2012/
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2014). Ετήσια Έκθεση 2013. Ανακτήθηκε από: http://rvrn.org/wp-content/uploads/2014/04/Report2013final.pdf
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2015). Ετήσια Έκθεση 2014. Ανακτήθηκε από: http://rvrn.org/wp-content/uploads/2015/05/Report_2014gr.pdf
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2016). Ετήσια Έκθεση 2015. Ανακτήθηκε από: http://rvrn.org/wp-content/uploads/2016/04/Report_2015gr.pdf
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2017). Ετήσια Έκθεση 2016. Ανακτήθηκε από: http://rvrn.org/wp-content/uploads/2017/04/Report_2016gr.pdf
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2018). Ετήσια Έκθεση 2017. Ανακτήθηκε από: http://rvrn.org/wp-content/uploads/2018/03/Report_2017gr.pdf
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2019). Ετήσια Έκθεση 2018. Ανακτήθηκε από: http://rvrn.org/wp-content/uploads/2019/04/RVRN_report_2018gr.pdf
• Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (2020). Ετήσια Έκθεση 2019. Ανακτήθηκε από: http://rvrn.org/wp-content/uploads/2020/06/ETHSIA-EKTHESH-2019-GREEK.pdf
• Duina, F. & Carson, D. (2019, Μάιος). Not So Right After All? Making Sense of the Progressive Rhetoric of Europe’s Far-Right Parties, Εισήγηση στο συνέδριο του European Union Studies Association, Denver Colorado, 9-11 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε από: https://www.eustudies.org/conference/papers/download/525
• Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. «Η αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας από την αστυνομία και τη δικαιοσύνη». Αθήνα, 19 Μαΐου 2011.
• Έθνος (2013 Απρίλιος 8). «Χρυσαυγίτες καταγγέλλει πρώην Σουηδός βουλευτής». Ανακτήθηκε από: http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/xrysaugites_kataggellei_proin_souidos_bouleutis-63809336/
• Εισαγγελέας Εφετών Ισίδωρος Ε. Ντογιάκος (2014 Οκτώβριος 15). Προς το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών.
• ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ – ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ (2013, Σεπτέμβριος 28). ΠΡΟΣ την κ. Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου – Θέμα: Άρση ασυλίας Βουλευτών της Χρυσής Αυγής, Αριθμ. Πρωτ. 4183α.
• Ελληνική Λύση (χ.χ. α). Ιδρυτική Διακήρυξη. Ανακτήθηκε από: https://elliniki-lisi.gr/idritiki-diakiriksi
• Ελληνική Λύση (χ.χ. β). Προγραμματικές θέσεις. Ανακτήθηκε από: https://elliniki-lisi.gr/wp-content/uploads/2020/08/%CE%A0%CE%A1%CE%9F%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%9C%CE%91-%CE%95%CE%9B%CE%9B%CE%97%CE%9D%CE%99%CE%9A%CE%97-%CE%9B%CE%A5%CE%A3%CE%97-%CE%99%CE%91%CE%9D%CE%9F%CE%A5%CE%91%CE%A1%CE%99%CE%9F%CE%A3-2019.pdf
• Ellinas, A. (2012). «LAOS and the Greek extreme right since 1974», στο: Andrea Mammone, Emmanuel Godin και Brian Jenkins (επιμ.), Μapping the Extreme Right in Contemporary Europe – From Local to Transnational, Λονδίνο-ΝέαΥόρκη: Routledge.
• Ellinas, A. (2013). «The Rise of Golden Dawn: The New Face of the Far Right in Greece», South European Society and Politics, τόμος 18, τεύχος 4, σ. 1-23.
• Εφετείο Αθηνών – Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα (2014, Φεβρουάριος 19). ΠΡΟΣ τον κ. Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων (διά του κ. Εισαγγελέως Εφετών Αθηνών) – Θέμα: Άρση ασυλίας Βουλευτών της Χρυσής Αυγής, Αριθμ. Πρωτ. 305.
• Ζαραφωνίτου Χριστίνα (επιμ.) (2012). «Υπάρχουν “ghettos” στο κέντρο της Αθήνας; Μια εγκληματολογική αναδόμηση των κοινωνικών αναπαραστάσεων των κατοίκων της περιοχής», Εγκληματολογία 2/2012 (έτος 2ο), σ. 15-27. Ανακτήθηκε από: https://criminology.panteion.gr/attachments/article/222/MEL_ZARAFONITOY.indd.pdf
• Hainsworth, P. (2008). The Extreme Right in Western Europe, Λονδίνο: Routledge.
• Hannus, (2012, Δεκέμβριος 13). Threatening visibility – Radical right Homophobes in European Parliaments 2012, Stockholm: EXPO. Ανακτήθηκε από: https://expo.se/fakta/resurser/threatening-visibility-%E2%80%93-radical-right-homophobes-european-parliaments
• Holbrook, D. & Taylor, M. (2013). «Introduction», στο Taylor, M., Currie, PM & Holbrook, D. (επιμ.). Extreme Right-Wing Political Violence and Terrorism, σ. 1-13, Νέα Υόρκη-Λονδίνο: Bloomsbury.
• Θεοφιλόπουλος, Θ. (2018). «Η κοινωνία των πολιτών και οι εχθροί της: Ανθρωπιστικές οργανώσεις και εξτρεμιστική δεξιά στην Ελλάδα της κρίσης», στο Απόστολος Παπαδόπουλος (επιμ.). Πρακτικά Συνεδρίου – 6ο Τακτικό Συνέδριο Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας: Η Κοινωνιολογία και ο Δημόσιος Ρόλος στην Εποχή της Μεταμόρφωσης του Κόσμου, Αθήνα: Ελληνική Κοινωνιολογική Εταιρεία, σ. 173-182. Ανακτήθηκε από: http://www.hellenicsociology.gr/sites/default/files/eke_conference_book_v310119.pdf
• Θεοφιλόπουλος, Θ. & Παγάνης, Φ. (2019). Η ΛΟΑΤ κοινότητα και τα μέσα ενημέρωσης: οδηγός για επαγγελματίες ΜΜΕ, Αθήνα: ΚΜΟΠ Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας & Colour Youth Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας. Ανακτήθηκε από: https://www.ethos-project.eu/wp-content/uploads/2019/06/%CE%97-%CE%9B%CE%9F%CE%91%CE%A4-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CE%9C%CE%9C%CE%95_%CE%9F%CE%B4%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%95%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%BB%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B5%CF%82.pdf
• Θεοφιλόπουλος, Θ. (2020). «Queer ακροδεξιοί και επιτήδειοι “σύμμαχοι”. Η παράδοξη σχέση άκρας δεξιάς με τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα – Γαλλία, Γερμανία», στο Μπούνα, Α. & Παπάνης, Ε. (επιμ.). Ταυτότητα φύλου & σεξουαλικότητα. Σύγχρονα θέματα, Αθήνα: ἡδυέπεια.
• Θετική Φωνή (2019 Μάρτιος 12). «Εμπρηστική ομοφοβική επίθεση στο Checkpoint της Αθήνας». Ανακτήθηκε από: https://positivevoice.gr/6721
• Θοδωράκης, Στ. – «Πρωταγωνιστές» (2012 Μάιος 13). «Ποια είναι η Χρυσή Αυγή;», Mega Channel. Ανακτήθηκε από: https://www.youtube.com/watch?v=OPkGtZPj_Rg
• Ignazi, P. (1997). «New Challenges: Postmaterialism and the Extreme Right», στο: Rhodes M., Heywood P., Wright V. (επιμ.), Developments in West European Politics, Λονδίνο: Palgrave.
• ILGA EUROPE (2020). Annual Review of the Human Rights Situation of Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex People in Europe and Central Asia 2020, Βρυξέλλες: ILGA-Europe. Ανακτήθηκε από: https://www.ilga-europe.org/sites/default/files/Attachments/Annual%20Review%202020.pdf
• indy.gr (2008 Ιούνιος 7). «Athens Gay Pride. Με κόσμο απ’ το πρωί στην Πλατεία Κλαυθμώνος». Ανακτήθηκε από: http://archive.is/20121228204307/indy.gr/newswire/athens-gay-bride
• Ιός της Ελευθεροτυπίας (2002 Οκτώβριος 20). «Ο Αγών του!», Ελευθεροτυπία. Ανακτήθηκε από: http://www.iospress.gr/ios2002/ios20021020a.htm
• JailGoldenDawn Για την Πολιτική Αγωγή του αντιφασιστικού κινήματος (2014 Ιούλιος 10). «60 δικογραφίες δένουν την κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης “Χρυσή Αυγή”». Ανακτήθηκε από: https://jailgoldendawn.com/2014/07/10/60-%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82/
• Jong (De), A. (2015, Φεβρουάριος 8). «Pro-gay and anti-Islam: rise of the Dutch far-Right», Roar Magazine. Ανακτήθηκε από: https://roarmag.org/essays/wilders-fortuyn-nationalism-netherlands/
• Kalibová, Klára & Mareš, Miroslav, «Contemporary Anti-LGBT Violence in Central and Eastern Europe», Conference Paper presented at 6th ECPR General Conference, University of Iceland, Reykjavik, 25th-27th August 2011. Ανακτήθηκε από: https://ecpr.eu/filestore/paperproposal/c6f365c3-025d-41e3-809d-172390f5ba9e.pdf
• Καμπύλης, Τ. (2007 Οκτώβριος 14). «Χορεύοντας με τη σκληρή Ακροδεξιά…», Η Καθημερινή.
• Κίνηση ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΕΝΑΝΤΙΑ στο ΡΑΤΣΙΣΜΟ και τη ΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ (ΚΕΕΡΦΑ) (2015, Σεπτέμβριος 7). «Είκοσι καταδικαστικές αποφάσεις σε βάρος της ναζιστικής Χρυσής Αυγής». Ανακτήθηκε από: http://antiracismfascism.org/index.php/2015-07-16-09-37-48/item/1420-eikosi-katadikastikes-apofaseis-se-varos-tis-nazistikis-xrysis-avgis
• Κολοβός, Γ. (2005). Άκρα δεξιά & ριζοσπαστική δεξιά στην Ελλάδα και στη Δυτική Ευρώπη 1974-2004, Αθήνα: Πελασγός – Ιωάννης Χρ. Γιαννάκενας.
• Lifo.gr (2012 Ιούνιος 6). «Χρυσή Αυγή προς τους ομοφυλόφιλους: “Είστε οι επόμενοι”» (αναδημοσίευση από την ισπανική εφημερίδα publico.es). Ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/team/readersdigest/31086
• Lifo.gr (2013 Σεπτέμβριος 20). «Αυτά είναι τα 32 ποινικά αδικήματα της Χ.Α. που έστειλε στον εισαγγελέα ο Δένδιας». Ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/now/politics/33766
• Μιχαλολιάκος Ν.Γ. (2000). Για μια μεγάλη Ελλάδα σε μια ελεύθερη Ευρώπη, Β΄ έκδοση, Αθήνα: Ασκαλών.
• Μιχαλολιάκος, Ν.Γ. (2002 Οκτώβριος 3). «Οι εκλογές, η Χρυσή Αυγή και μια τηλεοπτική εκπομπή», Χρυσή Αυγή, αρ. φ. 439. Παρατίθεται στο Μιχαλολιάκος, Ν.Γ. (2014). Εμείς οι κακοί «φασίστες» και οι καθώς πρέπει… «πατριώτες», Αθήνα: Λαϊκές Εθνικιστικές Εκδόσεις.
• Mudde, C. (2011). Λαϊκίστικά Ριζοσπαστικά Δεξιά Κόμματα στην Ευρώπη, πρόλογος & επίμετρο Πέτρος Παπασαραντόπουλος, μετάφρ. Θανάσης Αθανασίου, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
• ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ: ΙΖ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΣΥΝΟΔΟΣ Α΄, ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΝΑ΄, Τρίτη 22 Δεκεμβρίου 2015.
• ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ: ΙΖ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΣΥΝΟΔΟΣ Γ΄, ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΣΤ΄, Δευτέρα 9 Οκτωβρίου 2017.
• ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ: ΙΖ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΣΥΝΟΔΟΣ Γ΄, ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΡΙΒ΄, Τρίτη 8 Μαΐου 2018.
• ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ: ΙΖ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΣΥΝΟΔΟΣ Γ΄, ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΡΙΓ΄, Τετάρτη 9 Μαΐου 2018 (πρωί).
• Reid, G. (2018 Δεκέμβριος 10). «Breaking the Buzzword: Fighting the “Gender Ideology” Myth», Human Rights Watch. Ανακτήθηκε από: https://www.hrw.org/news/2018/12/10/breaking-buzzword-fighting-gender-ideology-myth
• Scrinzi Francesca, «Final research report: Caring for the nation. Men and women activists in radical right populist parties», 2012-2014, European Research Council, Starting Grant, December 2014.
• Sprinzak, E. (2012). «Right-wing terrorism in a comparative perspective. The case of split delegitimization», στο: John Horgan και Kurt Braddock (επιμ.). Terrorism Studies. A reader, Λονδίνο-Νέα Υόρκη: Routledge.
• Συνήγορος του Πολίτη (2010 Ιούλιος 13). «Εκτιμήσεις του Συνηγόρου του Πολίτη για το ιστορικό εμπορικό κέντρο Αθηνών», Αρ. Πρωτ: 5757.2.1/09. Ανακτήθηκε από: https://www.synigoros.gr/resources/docs/245502.pdf
• Συνήγορος του Πολίτη (2013). Έκθεση: το φαινόμενο της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα και η αντιμετώπισή του, Αθήνα. Ανακτήθηκε από: https://www.synigoros.gr/resources/docs/eidikiekthesiratsistikivia.pdf
• Χατζηνικολάου, Ν., «Στον Ενικό» (2015 Δεκέμβριος 12). «Πάνος Καμμένος», Star Channel. Ανακτήθηκε από: https://www.youtube.com/watch?v=KwmxiiSKLgE
• tvxs.gr (2020 Ιούλιος 18). «Τσουχτερά πρόστιμα σε ΣΚΑΪ και Star για εκπομπές για την υπόθεση του Ζακ Κωστόπουλου». Ανακτήθηκε από: https://tvxs.gr/news/ellada/tsoyxtera-prostima-se-skai-kai-star-gia-empompes-gia-tin-ypothesi-toy-zak-kostopoyloy
• VouliWatch (2015 Δεκέμβριος 23). «Ψηφίστηκε το σύμφωνο συμβίωσης». Ανακτήθηκε από: https://vouliwatch.gr/news/article/psifistike-to-symfono-symviosis
• VouliWatch (2017 Οκτώβριος 10). «Νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου –Εθνικός Μηχανισμός Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού». Ανακτήθηκε από: https://vouliwatch.gr/votewatch/voting/53d1c181-39e6-4b89-9bcc-4808937a8de5
• VouliWatch (2018 Μάιος 9). «Μέτρα για την Προώθηση των Θεσμών της Αναδοχής και Υιοθεσίας». Ανακτήθηκε από: https://vouliwatch.gr/votewatch/voting/452bcd24-bef7-44b0-a9fc-4d523d20175f
• Weinberg, L. (2013). «Violence by the Far Right: The American Experience», στο: Max Taylor, PM Currie και Donald Holbrook (επιμ.). Extreme right-wing political violence and terrorism, ΝέαΥόρκη-Λονδίνο: Bloomsbury.
• Wielowiejski, P. (2016 Μάρτιος 1). «Queerness and the Gay-Friendly Right Wing in Europe», Young Voices of Europe – Heinrich-Böll-Stiftung. Ανακτήθηκε από: http://young-voices.boellblog.org/2016/03/01/queerness-and-the-gay-friendly-right-wing-in-europe/
• ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ (2013 Σεπτέμβριος 19). Δελτίο Τύπου: «Αποστολή αναφοράς του Υπουργού Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη κ. Νίκου Δένδια για αξιόποινες πράξεις μελών της “Χρυσής Αυγής” στην Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου». Ανακτήθηκε από: http://www.minocp.gov.gr/index.php?option=ozo_content&lang=GR&perform=view&id=4761&Itemid=580
• Φρίτσε, Π. (2013). Ζωή και Θάνατος στο Τρίτο Ράιχ, μετάφρ. Βασιλεία Αβραμίδου, Κώστας Δεσποινιάδης, επιμ. Γιάννης Αβραμίδης, Θεσσαλονίκη: Θυραθέν / HarvardUniversityPress.
• Χαλικιοπούλου, Δ. & Βασιλοπούλου, Σ. (2015). Η εθνικιστική λύση της Χρυσής Αυγής. Κρίση του έθνους-κράτους και άνοδος της άκρας δεξιάς στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
• Χρυσή Αυγή (2007 Οκτώβριος 14). «ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20071017014402/http://www.xrushaugh.org/index.php?option=com_content&task=view&id=444&Itemid=31
• Χρυσή Αυγή (2012 Δεκέμβριος 18). «ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ: Για τη Χρυσή Αυγή του Ελληνισμού». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20150628094927/http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/politikes-theseis-gia-thn-chrush-augh-tou-ellhnismou
• Χρυσή Αυγή (2012 Δεκέμβριος 21). «Η Ιδεολογία της Χρυσής Αυγής». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20150628094813/http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/chrush-augh-ena-kinhma-ideologiko
• Χρυσή Αυγή (2013 Απρίλιος 9). «Ομοφυλόφιλος αριστερός βουλευτής κατά Χρυσής Αυγής». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20130412090019/http://www.xryshaygh.com/index.php/enimerosi/view/gkei-aristeros-bouleuths-kata-chrushs-aughs
• Χρυσή Αυγή (2015 Ιανουάριος 8). «Διαβάστε και διαδώστε: Ολόκληρο το πολιτικό πρόγραμμα του Λαϊκού Συνδέσμου – Χρυσή Αυγή για μια ελεύθερη και ισχυρή Ελλάδα». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20150111015416/http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/diabaste-kai-diadwste-oloklhro-to-politiko-programma-tou-laikou-sundesmou-c
• Χρυσή Αυγή (2015 Σεπτέμβριος 18). «Διαβάστε και διαδώστε: Ολόκληρο το πολιτικό πρόγραμμα του Λαϊκού Συνδέσμου – Χρυσή Αυγή για μια ελεύθερη και ισχυρή Ελλάδα». Ανακτήθηκε από: https://web.archive.org/web/20150922044025/http://www.xryshaygh.com/enimerosi/view/diabaste-kai-diadwste-oloklhro-to-politiko-programma-tou-laikou-sundesmou-c
• Χρυσή Αυγή (2016α). «Ένα σύγχρονο και δυναμικό Ιδεολογικό Κίνημα. 8ο Συνέδριο θέλουμε την πατρίδα μας πίσω». Ανακτήθηκε από: https://drive.google.com/file/d/1bVu50qxhkVk57tXSNHq-KHimym129kdM/view
• Χρυσή Αυγή (2016β). «Πολιτικό Πρόγραμμα. 8ο Συνέδριο θέλουμε την πατρίδα μας πίσω». Ανακτήθηκε από: https://drive.google.com/file/d/13g3hTdog2KjlPMWi8HeUsZajEb41bGsz/view
Ο Ignazi διαχώρισε τα ακροδεξιά κόμματα σε «νεοφασιστικά» και στα «νέα» ακροδεξιά κόμματα που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1970 και του 1980. Τα πρώτα, σύμφωνα με τον ίδιο, «δεν εγείρουν προβλήματα ταξινόμησης». Όσον αφορά στα «νέα» κόμματα, «αν και δεν υποστηρίζουν ανοιχτά ένα μη δημοκρατικό θεσμικό πλαίσιο, παρ’ όλα αυτά, υπονομεύουν τη νομιμότητα του συστήματος εκφράζοντας τη δυσπιστία για το κοινοβουλευτικό σύστημα, την αδυναμία του κράτους, τη διακοπή των παραδοσιακών φυσικών κοινοτήτων, την “αφύσικη” ισότητα και την “υπερβολική” ελευθερία». Πολλά από αυτά τα «νέα» ακροδεξιά κόμματα «δεν μοιράζονται καμία νοσταλγία για τη μεσοπολεμική φασιστική εμπειρία και αρνούνται ακόμη και οποιαδήποτε αναφορά στο φασισμό. Aλλά εκφράζουν αντιδημοκρατικές αξίες στον πολιτικό τους λόγο» (όλα τα παραθέματα στο ίδιο, σ. 301).
Πιο πρόσφατα, ο Mudde (2011) διέκρινε επίσης δύο βασικές ομάδες: τα λαϊκιστικά ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα και τα δεξιά εξτρεμιστικά (νεοναζιστικά/νεοφασιστικά) κόμματα. Πρόκειται για έναν διαχωρισμό τον οποίο υιοθετώ στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης. Ποια όμως είναι η διαφορά μεταξύ των δύο; Τα πρώτα έχουν στον πυρήνα της ιδεολογίας τους τον νατιβισμό, τον αυταρχισμό και τον λαϊκισμό (Mudde 2011, σ. 69). Η λαϊκιστική ριζοσπαστική δεξιά «δεν είναι απλώς μια μετριοπαθής μορφή της Ακροδεξιάς, περιλαμβανομένων του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού με τους ποικίλους “νέο”-τύπους της», διότι υφίστανται «θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ των δύο» (στο ίδιο, σ. 74). Η πλέον σημαντική διαφορά είναι ότι «η ριζοσπαστική δεξιά είναι (κατ’ όνομα) δημοκρατική, έστω και αν αντιτίθεται σε κάποιες θεμελιώδεις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας (…), ενώ η ακροδεξιά είναι κατ’ ουσία αντιδημοκρατική, αντιτιθέμενη σε θεμελιώδεις αρχές λαϊκής κυριαρχίας» (στο ίδιο, σ. 74). Επιπλέον, τα ακροδεξιά/δεξιά εξτρεμιστικά κόμματα είναι «αντιδημοκρατικά και συχνά ελιτίστικα», ενώ, αντίθετα, τα κόμματα της λαϊκιστικής ριζοσπαστικής δεξιάς είναι κόμματα «(κατ’ όνομα) δημοκρατικά και λαϊκιστικά» (στο ίδιο, σ. 97). Παρομοίως, οι Χαλικιοπούλου και Βασιλοπούλου διακρίνουν ανάμεσα σε «ριζοσπαστική» και «εξτρεμιστική» Δεξιά – η κρίσιμη διαφορά τους είναι η στάση απέναντι στη βία και στη δημοκρατία: «υιοθετούμε τον όρο “άκρα δεξιά” ως πιο γενικό, για να περιγράψουμε κοινωνικές ομάδες, κινήματα και κόμματα που ανήκουν στις κατηγορίες τόσο της “εξτρεμιστικής” όσο και της “ριζοσπαστικής” Δεξιάς. Η διάκριση ανάμεσα στην εξτρεμιστική και τη ριζοσπαστική Δεξιά είναι ποιοτική, και αναφέρεται στη σχέση του κόμματος με τη δημοκρατία και τη βία» (Χαλικιοπούλου & Βασιλοπούλου 2015, σ. 20-21).
«Η εκπομπή του Λιάγκα “Συνήθης Ύποπτος” της Δευτέρας 30 Σεπτεμβρίου 2002 στον τηλεοπτικό σταθμό STAR ήταν μια ολοκάθαρη και φανερή παγίδα για τον κ. Γ. Καρατζαφέρη. (…) Η παγίδα αυτή φάνηκε καθαρά στην “ξαφνική” (στημένη) παρουσία στην εκπομπή μιας εκπροσώπου της οργανώσεως-σφραγίδα “Αντιναζιστική Πρωτοβουλία”, η οποία έχει γραφεία στον ίδιο χώρο που στεγάζεται και γνωστή αριστερίστικη οργάνωση η οποία στις εκλογές είχε συνεργαστεί με τους φιλοσκοπιανούς του “ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΤΟΞΟΥ”. Ήταν δεδομένο ότι ο διευθύνων την εκπομπή Λιάγκας γνώριζε ότι η εκπρόσωπος της “Αντιναζιστικής Πρωτοβουλίας” θα επετίθετο και θα εξύβριζε την ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ. (…) Απέναντι σε αυτήν την επίθεση, που ξαφνικά δέχθηκε ο κ. Καρατζαφέρης, είναι αλήθεια ότι υπερασπίστηκε τα μέλη της ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ, λέγοντας ότι είμαστε Έλληνες και έχουμε υπηρετήσει την στρατιωτική μας θητεία… Μέχρι εδώ όλα καλά. Στην συνέχεια απεκάλυψε ότι στο ψηφοδέλτιό του εκτός από τα μέλη της Χρυσής Αυγής υπάρχουν και δύο εβραίοι (που δεν είναι εβραίοι, ο ένας είναι Ελληνικής και ο άλλος Γερμανικής καταγωγής, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…), δύο ομοφυλόφιλοι και ένας τσιγγάνος. Μας θλίβει βαθύτατα ότι απέναντι στην παρουσία μελών της ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ στο ψηφοδέλτιό του χρησιμοποιήθηκε ως “αντίπαλον δέος” η ύπαρξη όλων αυτών των υποψηφίων και δηλώνουμε ότι αυτή η αντιμετώπιση ηθικά δεν μας καλύπτει. Ακόμη δεν μας καλύπτει σε μία περίπτωση ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ» (Μιχαλολιάκος, 2002 Οκτώβριος 3).
«Σε πολλές περιπτώσεις η ομοφυλοφιλία αποτελεί επιλογή και όχι αναπόφευκτο αποτέλεσμα. Η επιχειρηματολογία των θιασωτών της ομοφυλοφιλίας πως η αγάπη δεν είναι αμαρτία, έχει απάντηση. Φυσικά και δεν είναι αμαρτία η αγάπη. Εξαρτάται, όμως, και το πού κατευθύνεται. Η αγάπη στο χρήμα που καθιστά τον άνθρωπο πλεονέκτη και ικανό να διαπράξει φρικτά εγκλήματα υποδουλωμένος σε αυτό του το πάθος, δεν είναι αμαρτία; Η αγάπη ενός πατέρα προς την κόρη του που είναι διαφορετική της πατρικής, είναι ή όχι αμαρτία; Την ίδια αγάπη θα μπορούσαν να ισχυριστούν πως έχουν και οι παιδόφιλοι, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αγάπη είναι αμαρτία και μάλιστα τερατώδης! Στις ομοφυλοφιλικές σχέσεις θεωρείται αθώα αυτή η αγάπη; Όλα τούτα ξεπερνούν, πράγματι, τη λογική μας. Έχουν γίνει λογική της παράνοιας. Ανακαλέστε στη θύμησή σαςτις σκηνές που διαδραματίστηκαν εδώ, στα θεωρεία αυτής της Βουλής, όταν περάσατε το σύμφωνο συμβίωσης. Εάν οι απρεπείς –και ξέρετε πολύ καλά τι εννοώ– και ξέφρενοι πανηγυρισμοί των ανθρώπων αυτών –εάν, σημειώνω!– είχαν συντελεστεί στα ίδια θεωρεία από ετερόφυλους με αφορμή κάτι που θα τους αφορούσε, θα αντιμετωπίζονταν με την ίδια ανοχήπου αντιμετωπίστηκαν οι συγκεκριμένοι; Σας απαντώ πως όχι, δεν θα αντιμετωπίζονταν όμοια. Και ξέρετε γιατί; Γιατί βιώνουμε τη δικτατορία του διαφορετικού» (ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ, Τρίτη 8 Μαΐου 2018, σ. 7323).
Επίσης, για τους βουλευτές της Χρυσής Αυγής, το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: «Νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου – Εθνικός Μηχανισμός Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και άλλες διατάξεις» είναι «νομοθετικό έκτρωμα», που στρέφεται «ευθέως κατά της ελληνικής κοινωνίας και του βασικότερου κυττάρου αυτής, της ελληνικής οικογένειας», καθώς και «κατά της θρησκευτικής πίστεως της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων και κατ’ επέκταση κατά του ίδιου του έθνους», «αντεθνικό τερατούργημα», «νοσηρότητα», «ανοσιούργημα», «αδιανόητο», ενώ οι διεμφυλικοί άνθρωποι είναι «προβληματικοί», άτομα με «ψυχική διαταραχή» που δεν «αντιλαμβάνονται» και «δενθέλουν να είναι καν το φύλο που τους έχει δώσει η φύση», που «δεν κοιτούν τίποτα άλλο παρά μόνο να κάνουν το γινάτι τους», «παρτάκηδες» που «χρήζουν ψυχιατρικής βοήθειας» (ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ, Δευτέρα 9 Οκτωβρίου 2017, σ. 324-326, 339).
Στο ίδιο πνεύμα, κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εργασίας για την αναδοχή και την τεκνοθεσία (2018), με νομοθετική διάταξη του οποίου θα χορηγούταν η δυνατότητα και στα ομόφυλα ζευγάρια να γίνουν ανάδοχοι γονείς, η Χρυσή Αυγή χρησιμοποίησε την πλέον ακραία ρητορική, με αναφορές των βουλευτών της περί «εθνοφθόρας» και «επαίσχυντης» νομοθετικής διάταξης, «παρά φύσει», «εθνομηδενιστικού», «αντιχριστιανικού», «ανήθικης μπουρδολογίας» και «κατάπτυστου» νομοσχεδίου, «παρακμής», «εκφυλισμού», «διάλυσης των πάντων», «κοινωνικής τερατογένεσης», «αρρωστημένου περιβάλλοντος», «διεστραμμένης και αφύσικης πολιτικής ορθότητας», «εξίσωσης του φυσικού με το αφύσικο», «αλλοίωσης αυτής της κοινωνίας», «παρανοϊκών και αφύσικων ιδεοληψιών», «παρά φύσει προτιμήσεων», «απωθημένων», «επιχειρούμενου εγκλήματος σε βάρος αθώων παιδικών ψυχών», μαζί με συνωμοσιολογικές αναφορές περί «σχεδίου της παγκοσμιοποίησης», «άτεκνης ομοφυλόφιλης ελίτ της νέας τάξης πραγμάτων», «νεοταξικών, αρρωστημένων αντιλήψεων», «προπαγάνδας της πολιτικής ορθότητας» και «πολιτικών αρουραίων του σήμερα» που «μέσω του πολιτικού συστήματος να διαβρώσουν και να καταστήσουν αυτά τα νέα παιδιά έρμαιο ενός άκρατου καταναλωτισμού και να τα βάλουν μέσα στη δίνη των εκφυλιστικών τάσεων της νέας τάξης και της παγκοσμιοποίησης» (ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ, Τρίτη 8 Μαΐου 2018, σ. 7305, 7319-7320, 7359, 7361, 7373-7374 / ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ, Τετάρτη 9 Μαΐου 2018 (πρωί), σ. 7404).
«Νίκος Μιχαλολιάκος: Οι ομοφυλόφιλοι είναι μία… ένα μέρος της ελληνικής κοινωνίας που δεν το θεωρώ φυσιολογικό.
(…)
Σταύρος Θεοδωράκης: Έχω πιάσει τον κατάλογο του γερμανικού ναζισμού και λέω θέλω να δω τις διαφορές.
Ν.Μ.: Ναι ωραία. Θα σου το πω και πιασάρικα κιόλας. Δεν θα ήμουν υπερήφανος αν ήμουν αδελφή.
Σ.Θ.: Ναι.
Ν.Μ.: Τι άλλο να σου πω; Στα ‘πα όλα;
Σ.Θ.: Δεν μου απαντάτε σ’ αυτό όμως. Αν ένας ομοφυλόφιλος μπορεί να ‘ναι μέλος της Χρυσής Αυγής.
Ν.Μ.: Φανερά να είναι ομοφυλόφιλος και να ‘ναι μέλος της Χρυσής Αυγής; Όχι.
Σ.Θ.: Τι μας ενδιαφέρει; Μας ενδιαφέρει το να μην είναι φανερά; Μπορεί να ‘ναι κρυφά δηλαδή;
Ν.Μ.: Εάν δεν το ξέρουμε πώς… φίλε…
Σ.Θ.: Α, αυτό εννοείτε.
Ν.Μ.: Τι να γίνουμε… τι να κάνουμε δηλαδή…
Σ.Θ.: Εννοώ… όχι, όχι… λέω…
Ν.Μ.: Εξετάσεις… πώς…» (Θεοδωράκης, 2012 Μάιος 13).
«Ο όρος ομοφυλόφιλος είναι ένας όρος που επλάσαρε ένας Γερμανός ψυχίατρος τον περασμένο αιώνα, θέλοντας να περιγράψει αυτή την ψυχική διαστροφή. (…) εις ό,τι αφορά την Χρυσή Αυγή: Δεν μας έχει τύχει κάτι τέτοιο και ο Θεός να μας φυλάει…. (…) Αυτό που ξέρω είναι ότι κανένα στέλεχος της Χρυσής Αυγής δεν είναι ομοφυλόφιλος… Αυτό όμως που είναι το χειρότερο από το να είναι κανείς ομοφυλόφιλος, είναι το να είναι διαφημιστής της Ομοφυλοφιλίας χωρίς να τυγχάνει ομοφυλόφιλος. Αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν μέρος μιας συνωμοσίας η οποία υπάρχει για να διαλύσει τα ήθη και τις κοινωνικές δομές της Ελλάδος… όσον αφορά την Χρυσή Αυγή θα ήθελα να είμαι σαφής: Δεν είναι δεκτός στις τάξεις μας ένας ομοφυλόφιλος. (…) Κοιτάξτε να δείτε, όχι μόνο τα γκέη μπαρ θα κλείσουμε, αλλά και πολλών άλλων ειδών μπαρ… ό,τι εκφυλίζει, ό,τι είναι έξω από αυτό που λέγεται Ελληνικός Πολιτισμός, δεν έχει θέση για μας. Ας μη μας ψηφίσουν οι ομοφυλόφιλοι… (…) Εμείς δεν πιστεύουμε ότι η Ομοφυλοφιλία είναι κοινωνικά αποδεκτή. Ο Λαός δεν την δέχεται. Και για να μην παρεξηγηθώ και πω ο Χίτλερ, λέω ότι σ’ αυτό το θέμα ίσως ο Στάλιν να είχε δίκιο…» (Μιχαλολιάκος 2000, σ. 94-95).
«Είχα πολλά να πω. Θα πω κάτι που με ενόχλησε πάρα πολύ σαν άνθρωπο. Πείτε μου: Ποιοι φτιάχνουν ήρωες στην Ελλάδα; Πώς το επιτρέπει η Νέα Δημοκρατία αυτό; Θέλουν να μετονομάσουν μια οδό, σε οδό Ζακ Κωστόπουλος. Γελάτε, κύριοι, αλλά είναι για γέλια η ιστορία. Για να καταλάβω, πώς φτιάχνουμε ινδάλματα; Πώς φτιάχνουμε ήρωες; Έτσι; Ρωτάω εσάς: Τι έκανε αυτό από το παιδί για την Ελλάδα, εν πάση περιπτώσει; Μνημείο του ρατσισμού Ζακ Κωστόπουλου και οδός Ζακ Κωστόπουλος. Για ποιον λόγο; (…) Για το παλικαράκι που δολοφονήθηκε από τους Πακιστανούς στου Φιλοπάππου δεν κάναμε.
(…)
Ποιος είναι αυτός ο Ζακ Κωστόπουλος; Αδικοχαμένο παλικάρι, ναι, αλλά τι έκανε για την Ελλάδα; Πώς μετονομάζουμε οδούς;
(…)
Βέβαια, το παιδάκι που κατέβηκε να πάρει την κάμερα από το αμάξι του και τον δολοφόνησαν πριν από μερικά χρόνια, ούτε αυτό το θυμόμαστε. Τον ξέχασαν όλοι, γιατί όλοι αυτοί είναι Έλληνες. Αυτό μας ενοχλεί. Εμένα αυτό με ενοχλεί, ότι δυστυχώς αν δολοφονείσαι και είσαι Έλληνας, είσαι αναλώσιμος. Αν συμβεί κάτι σε κάποιον ο οποίος είναι από αυτές τις ομάδες, ΛΟΑΤΚΙ κ.λπ., γίνεσαι ήρωας» (ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ, Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2019, σ. 3280).
«Οι Βουλευτές οφείλουν: (…)
ε) Να συµβάλλουν στην αποτροπή εκδηλώσεων µίσους κατά προσώπων λόγω της φυλετικής ή εθνικής καταγωγής τους, των θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεών τους, του φύλου τους, της ηλικίας τους, της αναπηρίας τους ή του σεξουαλικού προσανατολισμού τους» (Βουλή των Ελλήνων, χ.χ.).
«3. O Πρόεδρος μπορεί να λάβει πειθαρχικά μέτρα εναντίον κάθε βουλευτή που παραβιάζει τον Kανoνισμό ή επιδεικνύει ανάρμoστη συμπεριφορά στις συνεδριάσεις και στις συζητήσεις της Boυλής.
4. Ανάρμοστη συμπεριφορά σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο αποτελούν: α) η παρεμπόδιση της ομαλής διεξαγωγής των συνεδριάσεων ή των συζητήσεων και η διατάραξη της τάξης σ’ αυτές, είτε με πρόκληση θορύβου ή αταξίας είτε με oπoιoνδήπoτε άλλον τρόπο· β) η διακοπή των ομιλητών χωρίς τη συγκατάθεσή τους και την άδεια του Προέδρου ή η αποδοκιμασία τους με λόγια ή έργα· γ) η ομιλία χωρίς την προηγούμενη άδεια του Προέδρου· δ) η απρεπής συμπεριφορά με λόγια ή έργα· ε) η έλλειψη του οφειλόμενου σεβασμού προς το Προεδρείο, τη σοβαρότητα του έργου και την αποστολή της Boυλής· στ) η μη συμμόρφωση με τις υποδείξεις του Προέδρου· ζ) η χρησιμοποίηση προσβλητικών εκφράσεων κατά της τιμής και της υπόληψης του Προέδρου της Δημοκρατίας, των μελών της Boυλής, του Προεδρείου της και των μελών της Κυβέρνησης· η) η καταφρόνηση του Συντάγματος και των πολιτειακών θεσμών με λόγια ή έργα» (Βουλή των Ελλήνων 2019).
Κοινοποίηση:
