Να μην ξεχνάμε τη Σρεμπρένιτσα

Έχουμε, δυστυχώς, πολλούς και σοβαρούς λόγους, ειδικά ως Έλληνες, να μην ξεχνάμε τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα. Καταρχάς, είναι η μεγαλύτερη σφαγή που πραγματοποιήθηκε στην Ευρώπη μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου, ένα αποτρόπαιο έγκλημα πολέμου. Έπειτα, είναι ένα έγκλημα πολύ κοντινό και στο χρόνο, αλλά και στο χώρο, καθώς έγινε στη γειτονιά μας. Ακόμη, παραμένει σχεδόν άγνωστο στη χώρα μας, παρότι υπήρξε συμμετοχή Ελλήνων σε αυτό. Το τελευταίο δημιουργεί, πιστεύω, ένα πρόσθετο ηθικό και πολιτικό βάρος στην ανάγκη να μιλάμε για τη Σρεμπρένιτσα: τα «οικεία κακά» πρέπει να τα αναδεικνύουμε, και όχι να τα καλύπτουμε.

H ύπαρξη και ο ρόλος της Ελληνικής Εθελοντικής Φρουράς έχει έρθει στο φως χάρη σε έλληνες και ξένους ερευνητές (και σημειώνω ιδιαίτερα την έρευνα του ΧΥΖ contagion). Έχει επίσης τεκμηριωθεί η στενή σχέση του παραστρατιωτικού αυτού σώματος με τη Χρυσή Αυγή: πέντε από εκείνους που μετείχαν στην «αποστολή» στη Σρεμπρένιτσα ήταν στελέχη της Χρυσής Αυγής και κάποιοι ακόμα οπαδοί της (βλ. δημοσίευμα του Τάσου Κωστόπουλου, ο Ιός, Εφημερίδα των Συντακτών, 14.6.2015).

Ακόμα πιο εντυπωσιακό και πιο σοκαριστικό από αυτό καθαυτό το γεγονός της συμμετοχής Ελλήνων είναι η αντιμετώπισή του από τα μέσα ενημέρωσης της εποχής. Ένα δημοσίευμα είναι εύγλωττο για το πνεύμα: «Τέσσερις σημαίες υψώθηκαν προχθές το βράδυ στα ερείπια της ορθόδοξης εκκλησίας της Σρεμπρένιτσα. Η σερβική, η ελληνική, η σημαία της Βεργίνας και του Βυζαντίου. Κυματίζουν μαζί, δίπλα δίπλα, και είναι η απόδειξη της αγάπης και της αλληλεγγύης των δύο λαών, της ευγνωμοσύνης των Σέρβων στρατιωτών για τη βοήθεια των Ελλήνων εθελοντών που πολεμούν κοντά τους» (Έθνος, 13.7.1995).

Η εικόνα αυτή, με τις τέσσερις σημαίες στην ορθόδοξη Εκκλησία της Σρεμπρένιτσα, είναι σίγουρα ντροπιαστική για τους Έλληνες. Αλλά και αποκαλυπτική. Γιατί μας θυμίζει μια από τις μεγάλες πηγές από όπου αντλούσε δύναμη η ελληνική Ακροδεξιά, και ειδικότερα η Χρυσή Αυγή: τον εθνικισμό, το μεγαλοϊδεατισμό, την ορθοδοξία. Σε αυτή την κολυμβήθρα του Σιλωάμ επιχειρούσε να καθαγιάζει την εγκληματική της δράση. Και όσον αφορά ειδικότερα το θέμα μας, ας μην ξεχνάμε πώς η «ελληνοσερβική φιλία» κάλυπτε τα εγκλήματα ή τη θετική αποδοχή του Κάρατζιτς από το σύνολο του ελληνικού πολιτικού κόσμου, με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Το να μιλάς για τα «οικεία κακά» δεν είναι εύκολο και ευχάριστο. Είναι όμως απαραίτητο. Έτσι, η σφαγή της Σρεμπρένιτσα μπορεί να είναι για τον ελληνικό πολιτικό κόσμο, την κοινωνία και τους πολίτες μια «ευκαιρία»: να εγκύψουν σε τέτοια «κακά», μεγάλα και, δυστυχώς, «οικεία».