Φινέτσα και βαρβαρότητα: Τα καινούργια ρούχα του ακροδεξιού

Στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου και ενώ στις ΗΠΑ μαινόταν η προεκλογική μάχη των δύο υποψήφιων για την προεδρία, η εταιρία Fred Perry έκανε μια ανακοίνωση που έκλεψε τις εντυπώσεις στα μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με τους υπευθύνους, η εταιρία θα σταματούσε τις πωλήσεις των Fred Perry σε ΗΠΑ και Καναδά. Όχι φυσικά όλης της γκάμας των προϊόντων της, αλλά μόνο ενός συγκεκριμένου, ενός μαύρου πόλο με διπλή κίτρινη ρίγα στο γιακά και τα μανίκια. Κι αυτό επειδή το συγκεκριμένο μπλουζάκι αποτελεί την ανεπίσημη στολή των Proud Boys, μιας ακροδεξιάς οργάνωσης που θεωρεί τιμή της να αντιστέκεται στην πολυπολιτισμικότητα. Αυτή η σέχτα των ακροδεξιών, καθοδηγούμενη από τον πρώην συνιδρυτή του περιοδικού Vice, Γκάβιν Μακ Ίνες, καθιέρωσε το διακριτικό ντύσιμο στις πορείες της όπου διατρανώνει τη λευκή υπεροχή. Πορείες όπου, αντί για ογκώδεις τύπους με παραστρατιωτική περιβολή και όπλα, παρελαύνουν νέοι με μπλουζάκια πόλο και κόκκινα καπελάκια του μπέιζμπολ που παροτρύνουν «Make America Great Again».

Η είδηση πέρασε «στα ψιλά», η σημασία της ωστόσο είναι μεγάλη. Έχουμε να κάνουμε με ενδεχόμενη κλιμάκωση της ρατσιστικής βίας και με δραστική αναβάθμιση στόχων και μεθόδων. Ως προς αυτό, η επίθεση φαίνεται να αντιγράφει τα πρότυπα νεοναζιστικών οργανώσεων άλλων χωρών και ιδίως της Γερμανίας, όπου το NSU χτυπούσε λατρευτικούς χώρους μουσουλμάνων και επέλεγε ανθρώπινους στόχους με βάση την καταγωγή ή/και το θρήσκευμα (μεταξύ τους ο Θεόδωρος Βουλγαρίδης που δολοφονήθηκε μέσα στο μαγαζί του). Η μακρά αλυσίδα θυμάτων της νεοναζιστικής βίας στη Γερμανία και οι σοβαρές καταγγελίες για συστηματική συγκάλυψη από την πλευρά της αστυνομίας ενισχύουν τη σημασία του χτεσινού περιστατικού. Είναι ένα σήμα κινδύνου για όλους.

Το Σημείο για τη Mελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς επισημαίνει, με αφορμή τη χτεσινή επίθεση, πως πρέπει να αντιμετωπιστεί δραστικά η ρατσιστική βία και η οργανωμένη ακροδεξιά τρομοκρατία. Οι θεσμοί της Πολιτείας, η κοινωνία των πολιτών, οι πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς καλούνται τώρα να αποδείξουν ότι το πάθημα της προηγούμενης δεκαετίας έγινε μάθημα. Η ολιγωρία, η υποτίμηση του κινδύνου και η αδράνεια άφησαν χρόνο και χώρο για την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Έτσι, η χώρα έζησε μια τραγωδία ώσπου –με μεγάλη καθυστέρηση- οι θεσμοί αντέδρασαν.

Η χτεσινή επίθεση στέλνει σήμα κινδύνου σε όλους: κινδυνεύουμε να δούμε ξανά τον τρόμο και την βία να απλώνονται.

Φαίνεται ότι η Fred Perry άργησε πολύ να αντιληφθεί ότι το πόλο μπλουζάκι της είναι συνυφασμένο με την Ακροδεξιά στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Σε μια ερώτηση του περιοδικού GQ σχετικά με το αν η εταιρία αποδέχεται τις αξίες των ακροδεξιών καταναλωτών της, ο εκπρόσωπός της είχε απαντήσει: «Ειλικρινά, θα μπορούσα να σας στείλω ένα δελτίο Τύπου, αλλά δεν χρειάζεται. Μια μικρή έρευνα για τον άνθρωπο Fred και την εταιρία Fred Perry μπορεί να σας αποκαλύψει περισσότερα. Ο Fred, γιος ενός σοσιαλιστή βουλευτή, έγινε παγκόσμιος πρωταθλητής του τένις την εποχή που το τένις ήταν ένα άθλημα για την ελίτ. Ξεκίνησε μια επιχείρηση με έναν εβραίο επιχειρηματία από την Ανατολική Ευρώπη. Η μάρκα αγαπήθηκε από το κίνημα των mods και από τότε συσχετίστηκε με διαφορετικές μουσικές υποκουλτούρες, από τη ρέγκε ως το πανκ και την Britpop. Είναι κρίμα που αναγκαζόμαστε να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση. Όχι, δεν υποστηρίζουμε τα ιδανικά ή την ομάδα για την οποία μιλάτε. Είναι αντίθετοι με τις πεποιθήσεις μας και τους ανθρώπους με τους οποίους δουλεύουμε μαζί». Η απάντηση φαίνεται ειλικρινής, όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι το πόλο της εταιρίας έγινε το αγαπημένο μπλουζάκι πρώτα της βρετανικής και ύστερα της παγκόσμιας Ακροδεξιάς. Άλλωστε οι φασίστες δεν πολυνοιάζονται για την ιστορία των ρούχων που σφετερίζονται κατά καιρούς.

Πόλο μπλουζάκια και γυαλισμένες αρβύλες

Είναι γνωστό ότι ο Ούγκο Μπος ήταν αυτός που σχεδίασε τη στολή των ναζί. Η στολή των επιγόνων τους όμως είχε πολλούς και διαφορετικούς «σχεδιαστές».

Ο Ντικ Χέμπντιτζ, συγγραφέας του βιβλίου Υποκουλτούρα: Το νόημα του στυλ (μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδου, εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1988) –μιας από τις πιο λεπτομερείς περιγραφές των καταιγιστικών αλλαγών στην ποπ κουλτούρα το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα– δίνει μια ενδιαφέρουσα εκδοχή για τον τρόπο που η Ακροδεξιά ιδιοποιήθηκε τάσεις και λογότυπα ρούχων.

Σύμφωνα με τον Χέμπντιτζ, η λατρεία των μεταχειρισμένων στρατιωτικών ρούχων και της μιλιταριστικής αισθητικής προήλθε από τους Τζαμαικανούς, παιδιά της δεύτερης γενιάς μεταναστών στις αγγλικές μητροπόλεις. Ήταν τα παιδιά που έπαψαν να ζουν με τις ψευδαισθήσεις των γονιών τους. Απέρριψαν τη θρησκευτική διάσταση της ρέγκε, δίνοντάς της πολιτικό περιεχόμενο, και στα τέλη της δεκαετίας του ’60 έγιναν για την Αγγλία το πρότυπο του «παράνομου», ηδονιστή και επικίνδυνου για την τάξη μαύρου.

Μαζί τους συμπαρατάχθηκαν οι hardmods. Αν οι mods, με τα συντηρητικά καλοραμμένα κουστούμια τους, ήταν οι γόνοι της εργατικής τάξης που ήθελαν να ανέβουν στην ταξική ιεραρχία ξεκινώντας από μικροϋπάλληλοι, η σκληροπυρηνική τους τάση, οι hardmods, αρνιόταν αυτή την τακτική. Ήταν συνειδητοί προλετάριοι, δηλωμένοι εθνικιστές, κατάπιναν αμφεταμίνες, συγκρούονταν με την αστυνομία, άκουγαν σκα και ντύνονταν σαν κράμα εργάτη με μαχητή του δρόμου. Η συμμαχία τους με τους Τζαμαικανούς ήταν εύθραυστη και γρήγορα διαλύθηκε, αλλά κληρονόμησαν αυτό το μπασταρδεμένο στυλ. Οι σκίνχεντς, όπως τελικά έμειναν στην ιστορία, ταυτίστηκαν με το ξυρισμένο κεφάλι, το μπουφάν μπόμπερ (ένα μπουφάν που σχεδιάστηκε για τους πιλότους από την αμερικάνικη πολεμική αεροπορία) τις αρβύλες Dr. Martens, το πουκάμισο Ben Sherman κουμπωμένο ως το λαιμό και τα φαρδιά τζιν Levi’s.

Ενώ ανέτειλλε η δεκαετία του ’80 και το ακροδεξιό Βρετανικό Εθνικό Μέτωπο ψάρευε οπαδούς από τους σκίνχεντς και τους χούλιγκανς, ξεκίνησε η βασιλεία του Fred Perry. Για κάποιους τα πόλο μπλουζάκια προήλθαν από τη ρέγκε κοινότητα, που τα θεωρούσε ανεπιτήδευτο και παράλληλα κομψό ρούχο. Άλλοι θεωρούν ότι η τιμή για τη συγκεκριμένη στυλιστική καινοτομία ανήκει στους φίλαθλους της Λίβερπουλ, όταν το 1977 ταξίδεψαν στη Γαλλία με την ομάδα τους για να την δούνε στο παιχνίδι με την Σεντ Ετιέν. Στην επιστροφή βούτηξαν μερικά κλασικά πόλο Lacoste και φορώντας τα διαπίστωσαν ότι οι τελωνειακοί τούς αντιμετώπισαν ως άκακους τουρίστες και όχι ως φασαριόζους χούλιγκαν.

Ό,τι και αν ισχύει, το πόλο Fred Perry έγινε σύμβολο των πολεμοχαρών φατριών, είτε ανήκαν στην Ακροδεξιά είτε σε κάποια συμμορία φανατικών χούλιγκαν. Είτε, όπως συνέβαινε πολύ συχνά, διέθεταν και τις δύο ταυτότητες.

Η εταιρία Dr. Martens αποτελούσε την επιτομή της αντίφασης από την πρώτη στιγμή που οι καινοτόμες σόλες της πάτησαν στο δρόμο. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι αποτέλεσε το σύμβολο κάποιας συγκεκριμένης υποκουλτούρας. Τις άκομψες αρβύλες που σχεδίασε ο Κλάους Μάρτενς, ο στρατιωτικός γιατρός της Βέρμαχτ, όταν τραυματίστηκε στον αστράγαλο από ατύχημα στο σκι, τις φόρεσαν και τις φοράνε σκίνχεντς και πανκς, ακροδεξιοί και αντιφασίστες, αμερικανοί μπάτσοι και ροκ αστέρες. Οι νεοναζί δοκίμασαν να οικειοποιηθούν τις Dr. Martens από τα χρόνια του ’80 – τότε που ισχυρίζονταν πως όταν τις πρωτοφορούσαν τις βάφτιζαν στο αίμα κλωτσώντας το πρόσωπο κάποιου θύματός τους. Όμως ποτέ δεν κατάφεραν να τις κάνουν συνώνυμο του φασισμού. Δίπλα σε κάθε φωτογραφία μιας απειλητικής νεοναζιστικής ομάδας με Dr. Martens θα υπάρχει και μια φωτογραφία του Έλτον Τζον με τις τρίσολες μπορντό αρβύλες στο «Tommy», τη ροκ όπερα των Who. Ή μια άλλη του Τζο Στράμερ, τραγουδιστή των Clash, που φορούσε Martens ενισχυμένες με μέταλλο μπροστά, για να φιλοδωρεί με κλωτσιές τους ναζί πανκς.

Κόβοντας και ράβοντας τη στολή

Οι στυλιστικές επιλογές των νεοναζί υπήρξαν γενικά αυθαίρετες. Τα μπλουζάκια της Lonsdale, της βρετανικής μάρκας ρούχων για πυγμαχία, έγιναν ανάρπαστα στους κύκλους των ακροδεξιών εξαιτίας μιας σύμπτωσης. Αν άφηνες το μπουφάν μισάνοιχτο, από το λογότυπο ξεχώριζε μόνο το ΝSDA, δηλαδή σχεδόν όλα τα αρχικά του ναζιστικού κόμματος (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei). Μοιάζει παράλογο, αλλά η Lonsdale χρειάστηκε πολύ χρόνο και μια μεγάλη αντιρατσιστική καμπάνια –με μπλουζάκια που έγραφαν ξεκάθαρα Lonsdale against racism and hate– για να απεκδυθεί αυτή τη φήμη. Ταυτόχρονα έγινε χορηγός της πυγμαχικής ομάδας της St. Pauli, του αθλητικού συλλόγου από το Αμβούργο – ενός συλλόγου που το όνομά του ταυτίστηκε με τον αντιφασισμό, καθώς στις αρχές του ’80 ήταν ο πρώτος που απέκλεισε με δημόσια δήλωση τους νεοναζί από κάθε εκδήλωση της ομάδας του.

Κάτι αντίστοιχο, σε μικρότερο βαθμό, αντιμετώπισε και η New Balance. Κάπου στις αρχές της νέας χιλιετίας οι ευρωπαίοι νεοναζί ανακήρυξαν τα αθλητικά παπούτσια της συγκεκριμένης εταιρίας σε παπούτσια που επιδεικνύουν τη λευκή υπεροχή. Ο λόγος ήταν απλός: το γράμμα «Ν» της εταιρίας που στολίζει τα παπούτσια της και το οποίο θεώρησαν ως σύμβολο του ναζισμού. Η εταιρία στην αρχή προσπάθησε να αγνοήσει αυτή την «πειρατική», όπως την αποκαλούν, τακτική. Μετά αντεπιτέθηκε και έγινε χορηγός σε αντιρατσιστικές εκδηλώσεις, όπως στις συναυλίες του Rock Against Racism.

Αλλά το 2016 αντιμετώπισε ξανά την ίδια απειλή στις ΗΠΑ. Με αφορμή την εκλογή του Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, ένας εκπρόσωπος της εταιρίας μίλησε στην Wall Street Journal. Εκεί δήλωσε ότι ο Ομπάμα δεν άκουγε τους επιχειρηματίες και προέβλεψε πως ο Τραμπ, ως άνθρωπος της αγοράς, θα εφάρμοζε μια πιο φιλική πολιτική προς τις εταιρίες. Ήταν ένα απλό σχόλιο, αλλά αρκετό ώστε οι οπαδοί της λευκής υπεροχής να κάνουν ξανά τα New Balance τμήμα της στολής τους. Για τους αμερικανούς νεοναζί της εποχής του Τραμπ, τα New Balance έγιναν τα «επίσημα αθλητικά των λευκών». Φυσικά η εταιρία έβγαλε ανακοίνωση όπου βεβαίωνε ότι οι αρχές της διέπονταν από το σεβασμό σε όλους ανεξάρτητα από φύλο, φυλή ή θρησκεία – αλλά η ζημιά είχε γίνει.

Τέλος, υπάρχουν και εταιρίες όπως η Boy London, που θεωρεί ότι έπεσε θύμα παρανόησης εξαιτίας ενός αμφιλεγόμενου λογότυπου που στόλισε κάποια μπλουζάκια της. Η βρετανική εταιρία γεννήθηκε στα χρόνια του πανκ και έγινε γνωστή από κάποιες εμφανώς προβοκατόρικες προτάσεις της, όπως το μπλουζάκι με στάμπες που έμοιαζαν με ξεραμένα αίματα ή το κολιέ από υποδερμικές σύριγγες. Το 2014 κυκλοφόρησε μπλουζάκια με ένα λογότυπο που θύμιζε τον αετό του Τρίτου Ράιχ. Κάποιοι αγοραστές διαμαρτυρήθηκαν, ο Τύπος έδωσε μεγάλη διάσταση, και η εταιρία απάντησε ότι στο λογότυπο απεικονίζεται ο ρωμαϊκός αετός, σύμβολο της ισχύος και όχι της καταπίεσης, και αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με την ακροδεξιά ιδεολογία. Φυσικά δεν απέσυρε το αμφιλεγόμενο λογότυπο, ώσπου το Μάρτιο του 2020 το Γραφείο Πνευματικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ αποφάνθηκε ότι το λογότυπο είναι εμφανώς αντιγραφή του ναζιστικού αετού και «έρχεται σε αντίθεση με τις κυρίαρχες αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης», απαγορεύοντας κατόπιν την πώλησή του στην ΕΕ. Αυτή η κίνηση, όπως και της Fred Perry, είναι καθαρά συμβολική. Όλα τα ρούχα και τα μπλουζάκια της Boy London και της Fred Perry πωλούνται ελεύθερα στο ίντερνετ.

Ρούχα μόνο για νεοναζί

Περιδιαβαίνοντας κανείς στα σάιτ των ακροδεξιών μπορεί να διαπιστώσει ότι η οπτική τους σε ό,τι αφορά συγκεκριμένες μάρκες ρούχων έχει αλλάξει. Δεν είναι μόνο η ρητορική των εταιρειών που αρνούνται κάθε σχέση μαζί τους, αλλά και η «προδοτική» τους πολιτική. Οι ακροδεξιοί μποϋκοτάρουν τις εταιρίες ρούχων που έχουν μεταφέρει τα εργοστάσιά τους στην Κίνα και τη Νοτιανατολική Ασία, θεωρώντας ότι στερούν δουλειές από τους λευκούς εργάτες στην Ευρώπη.

Οπότε κάποιες νέες εταιρίες κατέφτασαν για να καλύψουν το κενό – και αυτές δεν έχουν κρυφά μηνύματα ούτε διστάζουν να αποκαλύψουν σε τι είδους κοινό απευθύνονται. Δεν πρόκειται για «το κρυφό όπλο των νεοναζί», όπως τις αποκαλεί ο lifestyle Τύπος, αλλά για ξεκάθαρη προπαγάνδα. Για παράδειγμα η Thor Steinar, με ένα λογότυπο με ένα βέλος διαπερνά ένα S που θυμίζει τα SS, είναι περήφανη για τα προϊόντα της. Πρόκειται για κοινά μπλουζάκια, φούτερ, παντελόνια, μόνο που όλα στολίζονται με ακροδεξιά σύμβολα. Υπάρχουν οι κέλτικοι σταυροί, οι ναζιστικοί αετοί, τα εμβλήματα των μεραρχιών της Βέρμαχτ και αριθμοί όπως το 88, που στους κύκλους των νεοναζί αντιστοιχεί στη φράση «Χάιλ Χίτλερ» (επειδή το H είναι το όγδοο γράμμα του γερμανικού αλφάβητου, άρα το ΗΗ σημαίνει για τους μυημένους Heil Hitler – όπως ο αριθμός 18 σημαίνει κατ’ αντιστοιχία Adolf Hitler). Ακόμα, σε αρκετά προϊόντα της εμφανίζεται η σημαία της Νορβηγίας, που σύμφωνα με την ακροδεξιά παράδοση είναι ο τόπος καταγωγής της Άρειας φυλής.

Όπως είναι αναμενόμενο, η εταιρία εμπλέκεται σε δικαστικές διαμάχες άλλοτε για το λογότυπό της, άλλοτε για τα σύμβολα στα ρούχα της κι άλλοτε για τη χρήση της ξένης σημαίας. Αλλά δεν πτοείται: αντίθετα, μετατρέπει κάθε εμπορική κίνηση σε πρόκληση. Άλλοτε ανοίγοντας ένα κατάστημα στην οδό Ρόζα Λούξεμπουργκ του Βερολίνου κι άλλοτε βαφτίζοντας ένα άλλο «Breivik», στη γερμανική πόλη Κέμνιτς. Η τελευταία αυτή ενέργεια ήταν ένα είδος φόρου τιμής στον νορβηγό ακροδεξιό κατά συρροή δολοφόνο Αντρέας Μπρέιβικ, ο οποίος σκότωσε 69 μέλη της νεολαίας του Εργατικού Κόμματος στην κατασκήνωση του νησιού Ουτόγια το καλοκαίρι του 2011.

Η Thor Steinar δεν είναι η μόνη εταιρία που απευθύνεται απροκάλυπτα στους ακροδεξιούς. Στη μελέτη της με τίτλο The Extreme Gone Mainstream: Commercialization and Far Right Youth Culture in Germany (Princeton University Press, Πρίνστον 2018), η Σίνθια Μίλλερ-Ίντρις, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, απαριθμεί κάποιες εταιρίες που εμφανίστηκαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες, όπως η Consdaple, η Erik & Sons, η Pitbull και η Ansgar Aryan. Τα προϊόντα τους είναι νεανικά σπορ ρούχα, σχετικά ακριβά, που απευθύνονται στους αποκαλούμενους nipsters – ένας νεολογισμός για τους ναζί χίπστερς. Γιατί μόνο ένας μοδάτος νεοναζί θα μπορούσε να φορέσει μπλουζάκι που γράφει με πελώρια γράμματα «my favourite colour is white».

Από όλες αυτές τις εταιρίες, η Consdaple αξίζει ιδιαίτερη αναφορά. Ως λέξη δεν σημαίνει απολύτως τίποτα, είναι μια ανορθόγραφη εκδοχή του αγγλικού constable, που θα το μεταφράζαμε «μπάτσος». Όμως μέσα από ένα μισοκουμπωμένο μπόμπερ τζάκετ διακρίνονται ολόκληρα τα αρχικά NSDAP του κόμματος των ναζί. Ουσιαστικά είναι μια εταιρία που φτιάχτηκε για να υποκαταστήσει τη Lonsdale και να κάνει πιο κραυγαλέα την ιδεολογία όποιου φοράει τα ρούχα της.

Το αλφαβητάρι της ακροδεξιάς φινέτσας

Στην Αμερική οι ακροδεξιοί δεν διέθεταν ποτέ κοινό ενδυματολογικό κώδικα. Οι Hell’s Angels, οι μηχανόβιοι συμμορίτες, δηλωμένοι φασίστες, που έδερναν στα χρόνια του ’60 όσους διαμαρτύρονταν για τον πόλεμο του Βιετνάμ, είχαν μια κλασική στολή. Τζιν παντελόνι, μπότες μοτοσυκλέτας, τζιν μπουφαν αμάνικο με τα εμβλήματα της ομάδας και του παραρτήματος στο οποίο ανήκαν και κάποια ναζιστικά σύμβολα, συνήθως το σταυρό της Βέρμαχτ. Τον Δεκέμβριο του 1969 επιβεβαίωσαν τη φήμη ότι είναι ρατσιστές και τραμπούκοι, όταν στη δωρεάν συναυλία στο Άλταμοντ της Καλιφόρνια, κι ενώ έπαιζαν οι Rolling Stones, σκότωσαν με μαχαίρι τον εικοσιδυάχρονο μαύρο νεαρό Μέρεντιθ Χάντερ και τραυμάτισαν δεκάδες άλλους θεατές με ρόπαλα κι αλυσίδες. Για την ιστορία, οι Hell’s Angels είχαν προσληφθεί για να διατηρήσουν την τάξη.

Από την άλλη, οι Νότιοι ρατσιστές δεν ξεχώριζαν παρά μόνο από τη σημαία της Συνομοσπονδίας, με την οποία στόλιζαν τις μπλούζες τους ή το αυτοκίνητό τους. Ήταν αυτοί που είχαν ονειρώξεις με την παράδοση της Κου Κλουξ Κλαν και των φλεγόμενων σταυρών. Τέλος, οι σκίνχεντς που διατυμπάνιζαν την άρεια καταγωγή τους με τα τατουάζ σβάστικες, ήταν και δρούσαν ως συμμορίες του δρόμου κάνοντας εμπόριο όπλων και ναρκωτικών.

Καθώς τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε να σχηματίζεται η Alt(ernative) Right, η νέα «σοβαρή» Ακροδεξιά, οι οπαδοί της άρχισαν κι αυτοί να αναζητούν μια διαφορετικού τύπου στολή. Σκοπός τους δεν είναι πια να φαίνονται επιθετικοί και ετοιμοπόλεμοι, αλλά να προσεγγίσουν τη λευκή μεσαία τάξη που απογοητεύτηκε από τους πολιτικούς και την πορεία της οικονομίας και φοβάται το μέλλον. Κι αυτό δε γίνεται εύκολα με ρούχα παραλλαγής, αυτόματα όπλα και καλυμμένα πρόσωπα. Όπως το θέτει το σάιτ τους The Daily Stormer, ο σύγχρονος ακροδεξιός όταν βγαίνει στο δρόμο πρέπει να είναι ταυτόχρονα κομψός και απειλητικός. Φυσικά η λέξη-κλειδί είναι η κομψότητα.

Αυτός ο οδηγός περί αισθητικής, διανθισμένος με φωτογραφίες από συγκεντρώσεις των ναζί στη Γερμανία, δημοσιεύτηκε πριν από τη μεγάλη πορεία στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια τον Αύγουστο του 2017, με σύνθημα «Unite the Right» και αποκαλύπτει τη στυλιστική στρατηγική της Ακροδεξιάς. Το ζήτημα δεν είναι η αντιμετώπιση των εχθρών αλλά η αναζήτηση νέων συμμάχων. Και αφού, όπως θυμίζει ο ιστορικός Στάνλεϊ Πέιν στο κλασικό του βιβλίο Η Ιστορία του Φασισμού (μετάφραση Κωνσταντίνος Γεώρμας, Φιλίστωρ, Αθήνα 2000), ο φασισμός είχε διαβλέψει ότι η σύγχρονη εποχή είναι μια «οπτική» εποχή, οι νεοφασίστες πρέπει να φανούν αντάξιοί της. «Αν ο κόσμος αντικρίσει ένα μπουλούκι από ατημέλητους, πλαδαρούς τύπους δεν πρόκειται να δώσει σημασία σε όσα λένε», συνεχίζουν οι οδηγίες. «Είμαστε περήφανοι λευκοί εθνικιστές, όποτε πρέπει να δείχνουμε ηρωικοί αλλά και αλάνια, όχι φλώροι». Οι υπόλοιπες παροτρύνσεις ακολουθούν το ίδιο μοτίβο. Απαγορεύονται οι βερμούδες –κανένας σοβαρός άντρας δεν τις φοράει σε πολιτική συγκέντρωση–, τα φαρδιά παντελόνια που τα έχει κάνει μόδα το χιπ χοπ και τα χαχόλικα μπλουζάκια. Προτείνονται τζιν, μποτάκια ορειβασίας και εφαρμοστά πόλο μπλουζακια, που συνοδεύονται από κοντό μαλλί και τριμαρισμένο μούσι, για όσους διαθέτουν. Και καταλήγει: «πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί σε ό,τι αφορά την εμφάνισή μας. Όσο κι αν ηχεί παράλογο, συχνά είναι πιο σημαντική από τις ιδέες μας».

Η νέα Ακροδεξιά αναζητάει φρέσκο αίμα. Και για να τα καταφέρει μεταμφιέζεται για να σπείρει τις φασιστικές και ρατσιστικές ιδέες της. Οι κομψευόμενοι διαδηλωτές που θυμίζουν κολεγιόπαιδα αντικαθιστούν τους καραφλούς χούλιγκανς και η ψύχραιμη ρητορική τα ξύλινα συνθήματα. Και όπως συμβουλεύει με μια δόση κυνισμού ο οδηγός: «Μην ξεχνάτε, δεν απευθυνόμαστε σε ευφυείς. Αυτοί αν θέλουν θα μας βρούνε μόνοι τους. Απευθυνόμαστε σε όσους, όταν μας αντικρίσουν ισχυρούς και με αυτοπεποίθηση, θα θελήσουν να έρθουν μαζί μας».