Σχολείο, φύλο και νεοσυντηρητισμός – Μια συζήτηση με αφορμή την ταινία «Αγόρια στο ντους»
Την Τρίτη 6 Ιουνίου 2023, το Σημείο και η Συμμαχία των Φύλων οργάνωσαν δημόσια προβολή της ταινίας και συζήτηση στο Ρομάντσο.
Ποιο θεωρούμε το κυριότερο συμπέρασμα από την εκδήλωση, που ήταν πλούσια σε προσέλευση και συμμετοχή στο διάλογο; Επιχειρείται να καλλιεργηθεί κλίμα φόβου και παραίτησης στα σχολεία, με στοχοποίηση εκπαιδευτικών. Η υπόθεση «Αγόρια στο ντους» δείχνει ότι ακροδεξιά μορφώματα και κίτρινος Τύπος κινούνται εκφοβιστικά στο όνομα της «ελευθερίας των γονιών να επιλέγουν τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση του παιδιού». Το κυνήγι εκπαιδευτικών μαγισσών αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης αντίληψης που σχετίζεται με το ίδιο το δημόσιο σχολείο. Επιτίθενται στη δημοκρατική παιδεία, την εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλαδή στη συμπεριληπτική εκπαίδευση που αφορά τη σεξουαλική αγωγή, τον αντιρατσισμό, την καλλιέργεια δημοκρατικών συνειδήσεων. Ουσιαστικά υπονομεύεται η ασφάλεια και η εμπιστοσύνη στους κόλπους της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Δημοσιεύουμε εδώ τα βίντεο με τις ομιλίες ξεχωριστά. Στο τέλος αυτού του ποστ θα βρείτε ολόκληρο το βίντεο της εκδήλωσης, καθώς και κείμενα που δημοσιεύτηκαν μετά την εκδήλωση στα ΜΜΕ.
Ο Κωστής Παπαϊωάννου, διευθυντής του Σημείου, αναφέρθηκε στο ευρύτερο πλαίσιο του νεοσυντηρητισμού, όπως εκφράζεται στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη με κινήσεις της Alt-right που καθιστούν τα έμφυλα ζητήματα πεδίο σκληρής αντιπαράθεσης. Ειδικά η προσέγγιση αυτών των θεμάτων από την εκπαίδευση αποτελεί κόκκινο πανί για τους αντιδραστικούς κύκλους και επιχειρείται να στοχοποιηθεί όποιος μιλά για αυτά τα θέματα. Άρα έχουμε να κάνουμε με μια ολόκληρη νεοσυντηρητική ατζέντα, μια αντιδραστική στρατηγική. Δυστυχώς στην προκειμένη περίπτωση οι αρμόδιοι θεσμικοί φορείς της εκπαίδευσης αποδείχθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων και αποποιήθηκαν της ευθύνης τους αφήνοντας εκτεθειμένη την εκπαιδευτικό που άσκησε το εκπαιδευτικό της έργο. Η ακροδεξιά εργαλειοποίηση αυτών των θεμάτων αποτελεί προάγγελο γενικότερης πίεσης με αιχμή την υποτίμηση της έμφυλης βίας, την «προστασία του αγέννητου παιδιού» και τον πόλεμο κατά της σεξουαλικής αγωγής. Η επιστημονικά τεκμηριωμένη και μαχητική στάση απέναντι στην νεοσυντηρητική ατζέντα, η απόρριψη κάθε σκέψης για «α λα καρτ» εκπαίδευση που θα προϋποθέτει «σύμφωνη γνώμη» των γονέων είναι θεμελιακό μέρος της αντιμετώπισης της ίδιας της ακροδεξιάς.
Ο Βαγγέλης Κοσμάτος, επιστημονικά υπεύθυνος της Συμμαχίας των Φύλων, ανέφερε πως η μικρή σουηδική παιδική ταινία έθιξε το ιερό δισκοπότηρο της πατριαρχίας και της αρρενωπότητας, γι’ αυτό και προκλήθηκαν οι συγκεκριμένες αντιδράσεις. Εξήγησε πως η αποδέσμευση της αρρενωπότητας από τα δεσμά της πατριαρχίας θα αποτελούσε βήμα για μια συνολική απελευθέρωση από οπαδικά, εθνικιστικά, ρατσιστικά, φασιστικά, φονταμενταλιστικά δεσμά. Απέναντι σε κάτι τέτοιο, διαχέεται ένα αφήγημα φόβου στην κοινωνία ολόκληρη, τον φόβο της ετερότητας και την ομοφοβία. Επιχειρείται να προκληθεί τρόμος για γονείς, εκπαιδευτικούς και παιδιά. Πρόκειται τελικά για επίθεση ενάντια στη δημοκρατία.
Ο Παντελής Παντελόγλου, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους, μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο επιλέγονται οι ταινίες που είναι κατάλληλες για προβολή στα σχολεία, αναφέροντας ότι για τη χρήση της συγκεκριμένης ταινίας δεν έγινε καμία παρατυπία εκ μέρους της εκπαιδευτικού που την πρόβαλε. Έκανε έπειτα εκτεταμένη κριτική στον τρόπο που διαχειρίστηκαν το ζήτημα στα media, τονίζοντας ότι τα πράγματα δεν τοποθετήθηκαν στη σωστή βάση και ότι υπήρξε μεγάλη παραπληροφόρηση από τα ΜΜΕ. Σημείωσε ότι μέσα στον ηθικό πανικό που προκλήθηκε, μόλις έπειτα από δύο ολόκληρες μέρες ντόρου βρέθηκε ένας δημοσιογράφος να κάνει το αυτονόητο, να επικοινωνήσει με τον σκηνοθέτη της ταινίας και να πάρει τη γνώμη του. Τέλος, θεωρεί ότι σε ένα πλαίσιο ομαλότερης συζήτησης, η κουβέντα είναι πολύ χρήσιμη και ότι δίνεται μια ευκαιρία για την ορατότητα του ζητήματος της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία.
Ο Χάρης Παπαδόπουλος, πρώην σχολικός σύμβουλος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέλος του «Σκασιαρχείου», μίλησε για τα προγράμματα Αγωγής Υγείας και σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, τα επιμορφωτικά σεμινάρια με εκπαιδευτικούς που τους/τις επιτρέπει να δουλεύουν θέματα στην τάξη τους με ασφάλεια και κατάρτιση. Αναφέρθηκε στο πώς μιλάμε στα παιδιά, στους γονείς τους, στους εκπαιδευτικούς. Ανέφερε τρία ζητήματα που εγείρονται από τέτοιους είδους περιστατικά εντός και εκτός τάξης: τον ηθικό πανικό, τη στάση του Υπουργείου Παιδείας και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, καθώς και την εφαρμογή της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία. Τόνισε τον ενεργό ρόλο του σχολείου να εξηγεί, να καθησυχάζει, να στηρίζει, να εγγυάται την ασφάλεια, τον σεβασμό, την αποδοχή, να ενημερώνει για την πραγματικότητα, για την κρατούσα άποψη στον επιστημονικό χώρο και πολλά άλλα, συνοψίζοντας με το ισχυρό θεσμικό πλαίσιο που λείπει αυτή τη στιγμή για να νιώσουμε ασφάλεια να ασχοληθούμε με τέτοια και άλλα παρόμοια ζητήματα.
Η Ναταλί Χατζηαντωνίου, δημοσιογράφος, περιέγραψε πώς το περιστατικό διογκώθηκε στα ΜΜΕ και πώς ενορχηστρώθηκε μια άνευ προηγουμένου επίθεση όχι μόνο απέναντι στην εκπαιδευτικό, αλλά εν τέλει στον ορθό λόγο και τη δημοκρατική παιδεία. Ανέφερε ότι οι αντιδράσεις στα ΜΜΕ αποτελούν τον ορισμό του ηθικού πανικού· πρόκειται για ένα θέμα που «πούλαγε» στα media, κι έτσι βγήκε στην επιφάνεια μια χρόνια παθογένεια των μέσων, όπου «απαίδευτοι άνθρωποι, αδιάφοροι, έκαναν επιφανειακά ρεπορτάζ, αγνοώντας απόψεις αρμόδιων φορέων, επιστημόνων, απόψεις αντίθετες, π.χ. άλλων γονέων», αγνοώντας έτσι επίσης και ενοχοποιώντας τις υπαρκτές ανησυχίες των παιδιών για την έμφυλη ταυτότητά τους. Επισήμανε τις ακροδεξιές ιδεολογικές προτιμήσεις του δικηγόρου που έκανε την αγωγή στην εκπαιδευτικό και μας υπενθύμισε την υπόθεση της ταινίας «Η λευκή κορδέλα», κάνοντας έτσι μια αντιστοίχιση με τις μηντιακές και κοινωνικές αντιδράσεις στην προβολή της ταινίας «Αγόρια στο ντους».
Το βίντεο ολόκληρης της εκδήλωσης:
Η εκδήλωση στον Τύπο
Τις ημέρες μετά την εκδήλωση γράφτηκαν αρκετά κείμενα που αναφέρονταν σε αυτήν και στην προβληματική της συζήτησης. Αναφέρουμε τα παρακάτω, ελπίζοντας να μην ξεχνάμε κάποιο σημαντικό δημοσίευμα:
Ο Θεοδόσης Γκελτής στο antivirus magazine, η Δέσποινα Ζευκιλή στο αθηνόραμα, ο Μιχαήλ Άγγελος Κωνσταντόπουλος στην Εφημερίδα των Συντακτών, ο Στρατής Ηλιάκης στην Εποχή.